79 lat temu – w nocy z 26 na 27 kwietnia 1943 r. z niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz uciekł rotmistrz Witold Pilecki, bohater II wojny światowej, jeden z założycieli Tajnej Armii Polskiej. Rotmistrz trafił do obozu po tym, jak dobrowolnie oddał się w niemieckie ręce podczas ulicznej łapanki w Warszawie.
Podczas pobytu w obozie koncentracyjnym Pilecki zbierał i przekazywał materiały wywiadowcze na temat niemieckiego ludobójstwa w Auschwitz. Zorganizował w obozie podziemną strukturę pod nazwą Związek Organizacji Wojskowych (ZOW).
W połowie 1942 r. organizacja liczyła już ok. 600 więźniów, z których ponad 100 osobiście zaprzysiągł Pilecki. Informacje z obozów sukcesywnie przekazywano w raportach do Komendy Głównej Armii Krajowej w Warszawie.
W październiku 1943 roku Witoldowi udało się – za pośrednictwem por. Wysockiego – pozyskać kontakt do zastępcy komendanta Kedywu, ppłk. Jana Mazurkiewicza (ps. Sęp), któremu przedstawił sprawę obozu oświęcimskiego. Polecił on Pileckiemu nawiązać kontakt się z mjr. Karolem Jabłońskim (ps. Zygmunt), szefem Oddziału III (operacyjnego) Kedywu (krypt. Cyrkiel, Wilk). Pilecki ujawnił mu szczegółowy plan akcji zbrojnej, która powinna była przynieść wolność więźniom KL Auschwitz.
W dowód uznania za działalność prowadzoną w Auschwitz komendant główny AK gen. Stefan Rowecki „Grot” 11 listopada 1941 r. awansował Pileckiego do stopnia porucznika.
Wiosną 1943 r. Niemcy – prawdopodobnie wiedząc o istnieniu podziemia w obozie koncentracyjnym, ale nie mając dokładnych danych – przenieśli ok. 5 tys. więźniów z Auschwitz do obozów znajdujących się na terenie Niemiec. I wtedy Pilecki ostatecznie zdecydował się opuścić Auschwitz.
Na wolności tak podsumował swój pobyt w Auschwitz: „wychodząc miałem o kilka zębów mniej niż w momencie mojego tu przyjazdu i złamany mostek, zapłaciłem więc bardzo tanio za taki okres czasu pobytu w tym sanatorium”.
Na podstawie:
- Adam Cyra, Rotmistrz Pilecki. Ochotnik do Auschwitz, Warszawa 2010
- Patroni naszych ulic. Rotmistrz Witold Pilecki (1901–1948), przystanekhistoria.pl
- Витольд Пилецкий. Герой не из мрамора, Новая Польша.
