7 sierpnia 1944 r. 1. Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Stanisława Maczka stoczyła pod Falaise (Francja) najcięższą walkę z Niemcami. Była to pierwsza i zarazem największa bitwa „Czarnej Kawalerii” w kampanii 1944-1945. Bitwa zadecydowała o porażce Niemiec w Normandii i otworzyła aliantom drogę do Paryża.
Polska 1. Dywizja Pancerna została sformowana pod okiem i dowództwem gen. Stanisława Maczka w Szkocji w latach 1942-1944. Kontynuowała chlubne tradycje 10. Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej z kampanii wrześniowej 1939 r. i 10. Brygady Kawalerii Pancernej walczącej w kampanii francuskiej w czerwcu 1940 r. Pod koniec lipca 1944 r. dywizja została przerzucona na tzw. drugi front w Normandii, w północnej Francji. W tym czasie trwały tam zażarte walki między wojskami alianckimi a siłami niemieckimi, w których obydwie strony ponosiły olbrzymie straty.
Nacierający na zachodnim odcinku frontu Amerykanie przełamali obronę niemiecką i dalekim łukiem zaczęli oskrzydlać Niemców od południa. Pojawiła się szansa na okrążenie dywizji Hitlera w północnej Francji i jej całkowite zniszczenie. Żeby domknąć „kocioł” od strony wschodniej, polska dywizja – wspólnie z kanadyjską 4. Dywizją Pancerną – rozpoczęła 7 sierpnia 1944 r. natarcie na południe. Mimo początkowych niepowodzeń oraz dużych strat w ludziach i sprzęcie, 19 sierpnia żołnierze polskiej 1. Dywizji Pancernej i amerykańskiej 90. Dywizji Piechoty zamknęli niemiecki oddziały w kotle. Przez następne dwa dni polscy pancerniacy musieli odpierać desperackie ataki oddziałów niemieckiej 7. Armii i 5. Armii Pancernej, próbujących wydostać się z okrążenia. Bitwa była niezwykle dramatyczna, dochodziło nawet do walki wręcz. Dopiero 21 sierpnia dotarła do Polaków pomoc kanadyjskiej 4 dywizji.
1. Dywizja Pancerna podczas walk w Normandii i rejonie Falaise (fot. IPN)
Straty 1. Dywizji Pancernej w tej bitwie szacuje się na blisko 450 poległych i zaginionych oraz utraconych ponad 80 czołgów. Taka była cena, jaką dywizja gen. Maczka zapłaciła za odegranie roli „korka w butelce”, w której zamknięto i zlikwidowano dwie armie niemieckie. Instytut Pamięci Narodowej przygotował też broszurę o gen. Stanisławie Maczku z serii „Patroni naszych ulic”. Dostępna tutaj.
Nakładem wyd. IPN w 2016 r. ukazał się również 5 zeszyt komiksu „Wojenna Odyseja Antka Srebrnego 1939–1945. Kocioł Falaise 1944 r.”. Tytułowy bohater Antek razem z 1. Dywizją Pancerną ma za zadanie rozpoznać siły nieprzyjaciela przed decydującym atakiem.
Źródło: IPN
Zdjęcie główne: Mikołaj Kaczmarczyk/Kolor Historii
