83 lata temu, 20 września 1939, rozpoczęto obronę Grodna przed nacierającą Armią Czerwoną. Obrońcy miasta składali się z żołnierzy, harcerzy i innych cywilnych ochotników, którzy mimo znaczącej przewagi atakujących nie chcieli oddać wrogom swojego miasta.
Z uwagi na swoje położenie na przełomie sierpnia i września 1939 roku Grodno było przygotowywane do obrony przed Niemcami. Jednocześnie większość ze stacjonujących w mieście oddziałów WP zostało przetransportowanych na zachód, gdzie walczyły w szeregach Armii Prusy. W momencie agresji ZSRR, w mieście znajdowały się jedynie oddziały formujące uzupełnienia na 29 Dywizji Piechoty, kompania wartownicza oraz inne pojedyncze mniejsze jednostki. Po 17 września dołączyły do nich oddziały ewakuowane z terenów zajętych przez Armię Czerwoną oraz cywilni ochotnicy, składający się w znacznej mierze z uczniów i harcerzy.
Wraz z wkroczeniem do Polski oddziałów sowieckich, w wielu miejscowościach na Kresach działania podjęli lokalni działacze komunistyczni. Takie wystąpienia miały miejsce także w Grodnie w dniach 17 i 18 września, lecz zostały zbrojnie powstrzymane przez załogę miasta.
20 września 1939 r. zmarł od ran 13-letni obrońca Grodna, Tadzio Jasiński.
Schwytany przez Sowietów, został skatowany i przywiązany do czołgu jako żywa tarcza. Odbity przez Polaków, skonał na rękach matki.
Cześć i chwała Bohaterom! pic.twitter.com/3UXM1LWpsX
— Kerakles (@dwolosiuk) September 20, 2022
Mimo rozkazu nakazującego puszczenie Grodna, wiceprezydent Roman Sawicki oraz lokalny komendant RKU mjr Benedykt Serafin, stanęli na czele improwizowanych oddziałów wojskowych i ochotników cywilnych które w dniach 20 i 22 września stawili opór oddziałom sowieckim. Szczególnym bohaterstwem wykazali się uczniowie i harcerze, którzy wzięli udział w walce z atakującymi miasto czołgami sowieckimi. Obronę wsparły także oddziały WP dowodzone przez gen. Wacława Przeździeckiego, którym w czasie walk udało się dotrzeć do miasta.
W wyniku zagrożenia okrążeniem obrońcy Grodna wycofali się, a część z nich przekroczyła granice z Litwą i została internowana. Po zdobyciu Grodna żołnierze Armii Czerwonej w ramach zemsty na mieszkańcach miasta zamordowali około 300 osób.
Źródło: muzeum1939.pl
Fot. Wikimedia Commons/Biblioteka Narodowa. Poczt.13689
