W dniach 23 – 25 września 2022 r. w Zakopanem odbyło się I Forum Integracyjno-Rozwojowe Młodzieży Polskiej ze Wschodu, które skupiło młodych Polaków z Białorusi, Litwy i Ukrainy.
Uczestników forum w imieniu swoim oraz całej Fundacji Młode Kresy powitał prezes Mirosław Kapcewicz. W swoim wystąpieniu prezes omówił sytuację polskiej mniejszości na Białorusi oraz przedstawił swoją wizję przyszłości białoruskich Polaków. Drugą prelekcję wygłosił Rajmund Klonowski – znany publicysta i polski działacz społeczny na Litwie. W wygłoszonej prelekcji poruszył on temat polskiej mniejszości na Litwie, w tym kwestię problemu z dostępem do nauki w języku polskim oraz wpływu rosyjskiej propagandy na postawy tamtejszych Polaków. Prezes Fundacji Instytut Rzeczypospolitej im. Pawła Włodkowica Krystian Jaworski poruszył zagadnienie polityki historycznej na przykładzie Polski i krajów byłego ZSRR. Ostatnią prelekcję tego dnia wygłosił polski działacz społeczny ze Lwowa Olgierd Dobrowolski. Tematem prelekcji był „Marketing wyborczy w wyborach prezydenckich 2019 roku na Ukrainie”. Omówił ostatnie wybory prezydenckie na Ukrainie oraz przedstawił rolę mniejszości polskiej w procesie wyborczym.
Ostatniego dnia forum wystąpienie wygłosił ekspert ds. prawosławia i przedstawiciel Ministra Obrony Narodowej Patryk Panasiuk. Opowiedział on zaangażowaniu cerkwi prawosławnej w prowadzenie dialogu międzywyznaniowego. Ostatnią prelekcję poprowadził rekruter i HR-owiec Michał Radecki. Tematem była „Praca w sektorze prywatnym – od czego zacząć? CV, Linkedin, czytanie”. Rekruter opowiedział, jak podnieść atrakcyjność młodych kresowiaków na rynku pracy w Polsce.
Podczas paneli dyskusyjnych podsumowaliśmy rezultaty naszej dotychczasowej działalności oraz wypracowaliśmy plan kompleksowego wsparcia Polaków na Białorusi i Litwie, opierając się przede wszystkim na analizie oficjalnych danych statystycznych, dotyczących liczebności Polaków w tych krajach, a także na podstawie prac naukowych i raportów powstałych w ramach naszego think-tanku.
Według państwowych danych szacuje się, że na Białorusi mieszka około 295 tysięcy osób polskiego pochodzenia. Jednak dokładna liczba Polaków na Białorusi nie jest łatwa do ustalenia. Niektóre nieoficjalne źródła podają obecnie liczbę ponad 1 mln osób (stowarzyszenie „Wspólnota Polska” podaje ok. 950 tys.), a według bardziej ostrożnych szacunków jest ich ok. 500 tys. Na Białorusi przyjęto metodologię statystyki sowieckiej, dlatego mimo początkowych oczekiwań zmiany podejścia wobec mniejszości etnicznych nie nastąpiła tu znacząca zmiana. Polacy stanowią tu drugą co do wielkości mniejszość narodową. Większość Polaków mieszka w obwodzie grodzieńskim. Stanowią oni największą grupę naszych rodaków za wschodnią granicą.
Na Litwie natomiast według oficjalnych statystyk mieszka około 6,58% Polaków (183 421 osoby), co czyni społeczność polską największą mniejszością etniczną w tym kraju. Obecnie Polacy mieszkają głównie na Wileńszczyźnie, w rejonie solecznickim, gdzie stanowi większość ludności, a także mieszka w Święcianach i Trokach. W odróżnieniu od Białorusi na Litwie działa pełny system nauki w języku polskim, istnieje także możliwość ukończenia studiów wyższych w języku polskim. Litewscy Polacy posiadają liczne media w języku ojczystym oraz stowarzyszenia i towarzystwa, dbające o krzewienie języka i kultury polskiej.
W ramach zjazdu wypracowaliśmy koncepcję wsparcia uczniów, którzy chcą uczyć się języka polskiego, ale ze względów dyskryminacyjnej polityki władz białoruskich nie mają takiej możliwości. Przypomnijmy, że na Białorusi zostały zlikwidowane jedyne dwie polskie szkoły – w Grodnie i Wołkowysku, również niszczone jest szkolnictwo w sektorze społecznym. Sąd Najwyższy Białorusi podjął decyzję o likwidacji największej polskiej organizacji oświatowej „Polska Macierz Szkolna”.
Pewne rozwiązania, które zostały podsumowane w ramach tego forum już wdrażamy, których nie możemy zdradzić ze względów bezpieczeństwa. Na kanale YouTube wrzucamy krótkie filmiki dla młodzieży przybliżające słownictwo języka polskiego.
W trakcie forum udało nam się wypracować koncepcję kompleksowego wsparcia dla osób polskiego pochodzenia na Białorusi, w tym:
1)Stworzenie interaktywnej szkoły językowej online, dzięki której dzieci będą mogły uzyskać certyfikat potwierdzający znajomość języka polskiego co najmniej na poziomie B1.
2) Stworzenie interaktywnego portalu edukacyjnego, który miałby znacznie usprawnić proces edukacyjny, a także zachęcić młodzież polską do pełniejszej integracji z krajem ojczystym.
3) Omówiliśmy i wypracowaliśmy multimedialny program edukacyjny do nauki historii dla uczniów i nauczycieli. Na portalu Wirtualna Białoruś 24 oraz na kanale YouTube publikowane są materiały edukacyjne, które mają m.in. promować wiedzę z zakresu historii Polski.
4) Wypracowaliśmy dla Ministerstwa Edukacji i Nauki koncepcję wymiany uczniowskiej z polskimi szkołami na Litwie. Celem programu jest podtrzymanie kontaktów z rodakami, wymiana doświadczeń w edukacji. Program ten ułatwi młodzieży z kraju poznać kulturę i historię swoich rówieśników z Litwy, natomiast naszym rodakom z Litwy poznać kraj ich przodków.
