Dziś mija 79 rocznica bohaterskiej śmierci majora Jana Piwnika „Ponurego”. Legendarny dowódca zginął w czasie zdobywania niemieckich umocnień pod Jewłaszami w powiecie lidzkim. Ostatnie słowa jakie major wypowiedział przed śmiercią to: “Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie, pożegnajcie Kresy. Powiedzcie żonie i rodzicom, że ich bardzo kochałem, i że umieram jako Polak…”

Major Jan Piwnik ps. „Ponury” – cichociemny, szef Kedywu Okręgu Radomsko-Kieleckiego AK; dowódca partyzanckich zgrupowań w Górach Świętokrzyskich i oddziału dywersyjnego na Nowogródczyźnie. Jego brawurowe akcje były przykładem dla wielu innych tego typu działań. Dla wielu Polaków „Ponury” stał się bohaterem i symbolem walki z okupantem, a jego brawurowe akcje zostały uznane za wzorcowe i stanowiły podstawę szkolenia jednostek dywersyjnych.

Ilustracja

Jan Piwnik „Ponury”

Jan Piwnik po klęsce wrześniowej został internowany na Węgrzech, zdołał uciec i dotrzeć do Francji, a później do Wielkiej Brytanii. Pragnąc powrócić do Ojczyzny, bierze udział w kursie dla przyszłych cichociemnych. W listopadzie 1941 r. zostaje przetransportowany do Polski podczas drugiej akcji zrzutu cichociemnych. Od maja 1942 r. wchodził w skład „Wachlarza”, komórki ZWZ-AK działającej głównie na terenach poza wschodnią granicą Rzeczypospolitej, która zajmowała się wywiadem i dywersją. 18 stycznia 1943 r. wsławił się brawurową akcją rozbicia więzienia w Pińsku, skąd uwolnił m.in. cichociemnego – Alfreda Paczkowskiego.

undefined

Por. Jan Piwnik wita księdza Mariana Majewskiego ps. „Robak”, który przybył do obozu partyzantów AK na Wykusie odprawić mszę św. 12 września 1943 roku (fot. Tadeusz Rylski/wikipedia.org)

Od czerwca 1943 r. został dowódcą Zgrupowań Partyzanckich, które przybrały jego pseudonim „Ponury”. Piwnik założył duże zgrupowanie partyzanckie na Wykusie w Górach Świętokrzyskich, które wówczas było największą zwartą jednostką Armii Krajowej. W lutym 1944 roku został przeniesiony na obszar Nowogródzkiego Okręgu AK, gdzie w maju 1944 r. powierzono mu dowództwo VII batalionu 77 pułku piechoty AK.

undefined

Przysięga żołnierzy 2 kompanii 7 batalionu 77 Pułku Piechoty (Okręg Nowogródek Armii Krajowej). Na fotografii widoczni są oficerowie i stół z krucyfiksem. Stoją od lewej: drugi (w głębi) ppor. Bojomir Tworzyański ps. „Ostoja”, trzeci ppłk Jan Szulc vel Janusz Szlaski ps. „Prawdzic”, piąty (z mapnikiem) por. Jan Piwnik ps. „Ponury” (fot. nac.gov.pl)

Poległ 16 czerwca 1944 r. pod Jewłaszami nad Niemnem w ataku na niemieckie bunkry. Chwilę przed śmiercią – ciężko raniony w brzuch – miał wyszeptać do znajdującego się przy nim lekarza: „Powiedz żonie i rodzicom, że ich bardzo kochałem i że umieram jak Polak… i pozdrówcie Góry Świętokrzyskie …”. Został pochowany na wiejskim cmentarzu we wsi Wawiórka. Jego mogiłą opiekowała się miejscowa ludność polska.

01.11.2020. Wąchock, Grób Jana Piwnicka "Ponurego" / Anna Głąb / Radio Kielce

Drugi grób Jana Piwnika “Ponurego” w Wąchocku (fot. Anna Głąb / Radio Kielce)

W czasach komunistycznych o „Ponurym” nie można było głośno mówić. Jego byli żołnierze daremnie zabiegali o sprowadzenie jego prochów do kraju. Udało się to dopiero w 1987 roku. Prochy „Ponurego” złożono w klasztorze w Wąchocku. Jego uroczysty, ponowny, pogrzeb w Górach Świętokrzyskich odbył się 10-12 czerwca 1988 r.

Pomnik majora w Wąchocku (fot. fotopolska.eu)

Jan Piwnik odznaczony był Orderem Virtuti Militari kl. V oraz dwukrotnie Krzyżem Walecznych. W 2012 r., w związku z obchodami 100-lecia urodzin został awansowany do stopnia pułkownika i odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

Więcej o „Ponurym” w serii „Bohaterowie Niepodległej” (PDF do pobrania).

Źródło: IPN

Wysyłam
Ocena czytelników
5 (1 vote)