79 lat temu, drugiego dnia Powstania Warszawskiego, zginęła Krystyna Krahelska “Danuta” – wielka polska patriotka rodem z Ziemi Nowogródzkiej, której twarz uwieczniona została w pomniku warszawskiej Syrenki. “Danuta” była również autorką jednej z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej “Hej chłopcy, bagnet na broń!”.
Krystyna Krahelska urodziła się w Mazurkach pod Baranowiczami w województwie nowogródzkim. Ojciec Jan Krahelski był inżynierem i oficerem Wojska Polskiego, w latach 1926-32 wojewodą poleskim. Mama Janina Krahelska była biologiem i lekarzem.
Krystyna, 1924 r. (fot. skaryszewska.edu.pl)
Od wczesnej młodości związana była z harcerstwem, prowadziła w Brześciu gromadę zuchów. Była też znana jako poetka. Studiowała historię, geografię i etnografię na Uniwersytecie Warszawskim. Śpiewała ludowe pieśni w Polskim Radio. Zakończyła studia tuż przed wybuchem wojny.
Legitymacja studencka Krystyny Krahelskiej wydana przez Uniwersytet Warszawski (fot. Archiwum Akt Nowych)
Słynna rzeźbiarka prof. Ludwika Nitschowa poprosiła ją o pozowanie do pomnika Syreny, na Powiślu (Wybrzeże Kościuszkowskie, niedaleko Mostu Świętokrzyskiego), odsłoniętego w kwietniu 1939 r.
Krystyna Krahelska, ok. 1937 r. (fot. wilk.wpk.p.lodz.pl)
Prof. Nitschowa pisała:
„Twarz Syreny jest twarzą Krystyny zmonumentalizowaną, aby nie było tak łatwo rozpoznać Krysię, co by ją krępowało. Bo chodziła ulicami warszawskimi – prosta, wysoka, jaśniejąca uśmiechem wewnętrznej młodzieńczej radości i siły”.
Pomnik Syrenki na Powiślu w Warszawie (fot. wikimedia commons)
W czasie okupacji Krystyna napisała i skomponowała pieśń „Hej, chłopcy, bagnet na broń!”. Prawdopodobnie znana pieśń „Dziś do ciebie…” też była jej dziełem.
W lipcu 1944, jako żołnierz Armii Krajowej ps. „Danuta”, otrzymała przydział do pułku Baszta na Mokotowie. Już w pierwszej godzinie Powstania Warszawskiego została ciężko ranna. Próbowała się doczołgać do trawnika przy Polnej, gdzie cierpiał jej ranny kolega. Zmarła rankiem 2 sierpnia. Pochowano ją na podwórku, dziś spoczywa na Cmentarzu Służewieckim.
Źródło: IPN
