W tym roku Dom–Muzeum Adama Mickiewicza w Nowogródku świętował swoje 85. urodziny. Muzeum zostało otwarte podczas uroczystości „Dni Mickiewiczowskich”. „Wówczas gród Mickiewicza przeżywał najpiękniejsze chwile. Odbyło się wtedy szereg wielkich imprez kulturalnych. Ze swoimi spektaklami przyjechała wileńska Reduta. Z Baranowicz przybyła Szkoła Muzyczna i Baletu. W Teatrze Miejskim można było usłyszeć najpiękniejsze soprany ówczesnej Polski, które poczytywały sobie za zaszczyt występu przed nowogródzką publicznością. Na Zamku Mendoga odbywały się żywe lekcje historii. Miasto miało swoją atmosferę i wygląd…” – wspominała wieloletnia prezes nowogródzkiego oddziału Związku Polaków na Białorusi Zofia Boradyn, która jako dziecko była świadkiem tego wiekopomnego wydarzenia.
Inicjatywa utworzenia muzeum narodziła się w 1922 roku, kiedy Władysław Mickiewicz, syn poety, odwiedził Nowogródek i postanowił uczcić pamięć rodziny. Dzięki staraniom Komitetu Uwiecznienia Pamięci Adama Mickiewicza, w 1931 roku na ścianie dworku umieszczono tablicę upamiętniającą wieszcza narodowego, na której widniał napis: „Tu w zaraniu życia wznosił skrzydła do lotu Adam Mickiewicz”.
W 1938 roku, w okresie dziesięciu Dni Mickiewiczowskich (12-22 września), uroczyście otwarto muzeum. Na ekspozycji można było zobaczyć unikatowe eksponaty, w tym meble należące do rodziny Mickiewiczów, rodzinne akta sądowe, listy Adama do Maryli i do przyjaciół, turecki szal i krucyfiks Maryli, obraz Św. Antoniego, pamiątkę po zmarłym młodszym bracie poety.
Pocztówka z okresu międzywojennego (fot. polona.pl)
Gabloty z eksponatami muzeum (fot. nac.gov.pl)
Wystawa Mickiewiczowska: sale z ekspozycją “Izba Dobrzyńskich” (fot. nac.gov.pl)
Warto także wspomnieć o samych uroczystościach. Dni Mickiewiczowskie w Nowogródku to była wyjątkowa kulturalna impreza upamiętniająca życie i twórczość naszego wieszcza, która przyciągała tłumy turystów z całej Polski. Wydarzenie to obfitowało w liczne atrakcje turystyczne i imprezy kulturalne. Tak w zapowiedzi pisała jednodniówka wydana nakładem komitetu “Dni Mickiewiczowskich” w Nowogródku:
„Dnia 12 września odbędą się w Nowogrodku liczne zjazdy gospodarcze, a wieczorem w Teatrze Miejskim — fragmenty „Dziadów” Mickiewicza. Dnia 14 września „Dzień Świtezi”. Nad jeziorem urządzone będą inscenizacje ballad Mickiewicza, deklamacje, zagra tradycyjny cymbalista (w każdym razie nie Jankiel…), a potem odbędzie się wielka zabawa; 17 września odbędzie się rajd gwiaździsty motocyklistów z całej Nowogródczyzny i różne inne zawody sportowe; 18 września dożynki wojewódzkie, barwna, masowa impreza, na którą przybędą tysiączne rzesze młodzieży z Nowogródczyzny oraz regionalne grupy z wielu województw Rzeczypospolitej…”.
“W nowogródzkiej stronie”: jednodniówka wydana nakładem komitetu “Dni Mickiewiczowskich” w Nowogródku : 11-22. XI. 1938 (fot. polona.pl)
“W nowogródzkiej stronie”: jednodniówka wydana nakładem komitetu “Dni Mickiewiczowskich” w Nowogródku : 11-22. XI. 1938 (fot. polona.pl)
“W nowogródzkiej stronie”: jednodniówka wydana nakładem komitetu “Dni Mickiewiczowskich” w Nowogródku : 11-22. XI. 1938 (fot. polona.pl)
Wybuch wojny doprowadził do zniszczenia muzeum i zgromadzonych pamiątek. Zachował się jednak model pomnika Mickiewicza dłuta Antoine’a Bourdelle’a odkupiony przez Komitet Mickiewiczowski od żony rzeźbiarza.
Po wojnie, w czasach sowieckich, w 1955 roku, dwór został odbudowany, a muzeum ponownie otwarto, choć początkowo było bardzo skromne. W latach 1989-1990 dzięki wsparciu polskiej firmy „Budimex” przeprowadzono gruntowny remont, przywracając dworkowi pierwotny wygląd i rozszerzając ekspozycję. Poza samym dworkiem odtworzono wówczas oficynę, studnię, altanę i budynki gospodarcze. W 1992 roku ponownie otwarto pełnoprawne muzeum.
Sto lat temu Władysław Mickiewicz odwiedził Nowogródek
Zdjęcie główne: youtube.com/@VEDAJ
