W środę, 28 lutego, społeczność polska w Wołkowysku pożegnała porucznika Władysława Uchnalewicza ps. “Kret”, żołnierza Armii Krajowej i podziemia antykomunistycznego, łagiernika, skazanego przez władze sowieckie na karę śmierci, później zamienioną na 25 lat więzienia w łagrach.
Władysław Uchnalewicz urodził się 25 sierpnia 1925 roku w Wojdziewiczach koło Wołkowyska, jako jedno z dwunastu dzieci Albiny z domu Horbik i Kamila Jana Uchnalewiczów. Jego ojciec był szewcem, a matka krawcową; rodzina prowadziła także niewielkie gospodarstwo rolne. W wieku sześciu lat Władysław opuścił dom rodzinny, by rozpocząć edukację w szkole powszechnej w Piaskach, którą kontynuował w Wołkowysku, w szkole podstawowej i gimnazjum.
Wybuch II wojny światowej przerwał jego edukację. Już w gimnazjum Władysław zetknął się z harcerstwem, a po wrześniu 1939 roku przeszedł z harcerstwa w szeregi Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. Pełnił funkcje łącznika i zwiadowcy, osiągając stopień kaprala pod pseudonimem „Kret”. Po wkroczeniu Sowietów w 1944 roku kontynuował działalność w podziemiu.
Wkrótce został wcielony do sowieckiego wojska, gdzie oskarżono go o próbę ucieczki do Londynu. Został aresztowany, przesłuchiwany i skazany na karę śmierci, którą zamieniono na 25 lat ciężkich robót w Workucie i Nowej Ziemi. Na zesłaniu przebywał do 1957 roku, pracując przy budowie dróg i wydobyciu węgla kamiennego. Po śmierci Stalina wyrok został skrócony, a pod koniec odbywania kary Uchnalewicz mógł nawet podjąć naukę w technikum.
Po powrocie z łagru Władysław Uchnalewicz rozpoczął nowe życie w Wołkowysku. Założył rodzinę, pracował jako majster budowlany, a później jako budowlaniec, malarz ścienny i lakiernik samochodowy. Po rozpadzie Związku Sowieckiego zaangażował się w działalność polskiej społeczności w Wołkowysku i został aktywnym członkiem Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej na Białorusi.
Śp. Władysław Uchnalewicz podzielił się historią swojego życia w wywiadzie dla projektu „Polacy na Wschodzie. Historia mówiona”. Szczegóły rozmowy i nagranie dostępne są na stronie projektu.
Przeczytaj także:
Powstała niezwykła książka opisująca losy Polaków na Wschodzie
Wb24.org na podst. polacynawschodzie.pl, pametnaroda.cz
Fot. Stowarzyszenie Odra-Niemen