W roku 1921, w odrodzonej Polsce, toczyły się dyskusje na temat wyboru stolicy dla nowo powstałego województwa nowogródzkiego. Wśród kandydatów znalazły się takie miasta jak dynamicznie rozwijające się Baranowicze oraz Słonim. Wybór padł jednak na senny i niewielki Nowogródek, który mimo populacji mniejszej niż 10 tysięcy mieszkańców, został wybrany dzięki swojej historycznej roli jako dawne miasto wojewódzkie w I Rzeczypospolitej oraz jako prawdopodobne miejsce urodzenia narodowego wieszcza, Adama Mickiewicza. Tym samym, Nowogródek stał się najmniejszym miastem wojewódzkim w przedwojennej Polsce.
W Nowogródku, tak jak i w wielu innych polskich miastach i miasteczkach, dzień 3 Maja był szczególnym czasem wspólnego, rodzinnego świętowania wypełnionym rozmaitymi atrakcjami. Obchody tego ważnego święta narodowego były szczegółowo relacjonowane na łamach przedwojennej gazety “Życie Nowogródzkie”.

Nowogródek w II Rzeczypospolitej (źródło: facebook)
Jak pisała nowogródzka gazeta w 1928 roku, uroczystości rozpoczęły się wczesnym rankiem, kiedy to miasto przybrało odświętny wygląd – domy były udekorowane chorągwiami o barwach narodowych, a na oknach widniały nalepki patriotyczne.
Centralnym punktem obchodów były nabożeństwa. O godzinie 10:00 rozpoczęła się uroczysta msza święta w kościele św. Michała, celebrowana przez księdza kanonika dr. Więckiewicza. Na nabożeństwie obecni byli przedstawiciele władz z Panem Wojewodą Beczkowiczem na czele.
W środkowej nawie ustawiły się poczty sztandarowe.
Również nabożeństwa odbyły się w świątyniach innych wyznań.

Artykuł z gazety “Życie Nowogródzkie” opisujący lokalne obchody Święta Konstytucji 3 Maja (źródło: pbc.biaman.pl)
Po nabożeństwie na rynku miała miejsce defilada, w której wzięły udział jednostki Policji Państwowej, Związku Strzeleckiego, oddziału Sokoła, oddziału Przysposobienia Wojskowego, Straży Ogniowej, oddziału Żydowskiego Towarzystwa “Meketi”, oraz uczniowie białoruskiego gimnazjum i szkół powszechnych. Podczas defilady 11 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego zaprezentował efektowne manewry, co wzbudziło podziw zgromadzonych mieszkańców.
Dla dzieci przygotowano specjalne atrakcje. O godzinie 13 w sali Straży Ogniowej odbył się poranek edukacyjno-rozrywkowy, podczas którego przedstawiono m.in. patriotyczne pieśni oraz deklamacje.
Program wyglądał następująco:
1. Prolog – przed kurtyną – uczeń, 2. Przemówienie Pani Uszałowiczówny, 3. Chór – 2 pieśni: a) “Nadszedł 3-ci Maj” Nowowiejskiego, b) “Prząśniczka” Moniuszki, 4. Deklamacje przy fortepianie, 5. “Trzeci Maj” – obrazek sceniczny z tańcami i ćwiczeniami, 6. Chór: a) “Nad kołyską”, b) “Hej, Polska nie zginęła”, 7. Żywy obraz – Apoteoza Konstytucji i deklamacja, 8. Odśpiewanie Hymnu Narodowego.
Święto 3 Maja było również okazją do sportowej rywalizacji. Z inicjatywy nowogródzkiego Związku Strzeleckiego oraz przy wsparciu Powiatowego Komitetu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego zorganizowany został bieg na przełaj, który cieszył się dużym zainteresowaniem zarówno wśród uczestników, jak i publiczności.

Obchody Święta Konstytucji 3 Maja w Nowogródku. W tle nieistniejąca już żydowska szkoła (fot. Facebook)
Bieg ten organizowany był w konkurencji męskiej na dystansie około 1 km.
Do biegu stanęło 39 zawodników ze Związku Strzeleckiego, Policyjnego Klubu Sportowego, Związku Kół Młodzieży Wiejskiej i Hufca Szkolnego; do biegu żeńskiego stanęło 5 zawodniczek Związku Strzeleckiego i 3 zawodniczki Związku Kół Młodzieży Wiejskiej. Trasy biegów wyznaczone były u podnóża Góry Zamkowej w kierunku Brecianki.
Pierwszy przybył do mety Jan Sadkowski (Związek Strzelecki) w l4 minut 16 sekund; 2 — Antoni Wróblewski (Policyjny Klub Sportowy) 3 — Henryk Skroczek (Policyjny Klub Sportowy); 4 — Stanisław Rewkowski (Hufiec Szkolny) 5— Jan Bojarczuk (Związek Strzelecki). Ogółem bieg ukończyło 28 zawodników.
W biegu żeńskim zwycięstwo odniosła Justyna Wasilówna (Związek Strzelecki) w czasie 7 minut 31 sekund. Na drugim miejscu znalazła się Emilia Tukanowicz (Związek Kół Młodzieży Wiejskiej), trzecie miejsce zajęła Choniakówna (Związek Kół Młodzieży Wiejskiej), a czwarte Zofia Sapieżkówna (Związek Strzelecki). Ogółem bieg ukończyło siedem zawodniczek.
Wieczorem mieszkańcy mieli możliwość uczestniczenia w koncercie pieśni patriotycznej w salach “Ogniska”, a także w przedstawieniu amatorskim “Błażek Opętany” i zabawie tanecznej w sali Straży Ogniowej.
Władysław Boradyn specjalnie dla Wb24.org