116 lat temu zmarł nasz wybitny krajan z Mińska Litewskiego, Konrad Prószyński, znany również pod pseudonimem Promyk. Jest pamiętany jako pionier nowoczesnej edukacji w Polsce. Prószyński, zafascynowany językiem jako narzędziem jednoczenia społeczeństwa, stworzył pierwszy nowoczesny elementarz w historii Polski, który został wydany w ponad milionie egzemplarzy i uznany w Londynie za najlepszy elementarz świata.
W 1874 roku, mieszkając na wsi pod Mińskiem, Prószyński zobrazował na ścianie jednego z budynków podstawowe zasady czytania, co stało się początkiem jego słynnego “elementarza ściennego”. Widząc ograniczenia tego rozwiązania, opracował i wydał w 1875 roku “Elementarz, na którym nauczysz się czytać w 5 lub w 8 tygodni”. Pomimo początkowych obaw dotyczących przyjęcia nowego elementarza, jego pierwsze wydanie w nakładzie 10 000 egzemplarzy sprzedało się w ciągu czterech miesięcy.

Widok Mińska na pocztówce z pocz. XX w. (fot. polona.pl/domena publiczna)
Sukces elementarza zmotywował Prószyńskiego do dalszej pracy. Jego innowacyjna metoda nauki czytania, oparta na rysunkach i logicznych zagadkach zamiast pamięciowego wykuwania, sprawiła, że nauka stała się przyjemna i efektywna. Dzięki temu ogromną popularność zyskał jego elementarz „Obrazkowa nauka czytania i pisania”, osiągając w pierwszej dekadzie XX wieku nakład miliona egzemplarzy. Londyńskie Towarzystwo Pedagogiczne uznało nawet jego elementarz za najlepszy podręcznik nauki czytania w Europie.

Konrad Prószyński. Fotografia zrobiona przed 1895 r. (fot. ipsb.nina.gov.pl)
W 1878 roku Prószyński założył własną księgarnię, co pozwoliło mu lepiej kontrolować dystrybucję swoich publikacji.

fot. polona.pl/domena publiczna
Promyk nie ograniczał się tylko do działalności pisarskiej i wydawniczej. W 1906 roku zorganizował publiczne lekcje nauki czytania i pisania, demonstrując swoje metody przed dużą publicznością, co przyniosło znakomite rezultaty. Niestety, jego ambitne plany zostały przerwane przez chorobę i śmierć.
Opracował Zdzisław Dębowski
Wb24.org
Grafika: polskieradio.pl