W Powiewiórce na Litwie odbył się wojskowy pogrzeb śp. Napoleona Ciukszy ps. „Waligóra”, żołnierza Armii Krajowej, który walczył w oddziale Antoniego Burzyńskiego „Kmicica” oraz w 5. Wileńskiej Brygadzie AK na terenie dzisiejszej Białorusi. Jego szczątki zostały odnalezione i zidentyfikowane przez Instytut Pamięci Narodowej.

Msza Święta pogrzebowa została odprawiona w kościele pw. św. Kazimierza w Powiewiórce. Żołnierz spoczął na miejscowym cmentarzu. W uroczystościach pogrzebowych wzięli udział m.in.: dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, wieceprezes IPN i dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji, Andrzej Dudziński, chargé d’affaires RP, Irmina Szmalec, I sekretarz – konsul Ambasady RP na Litwie, płk Sławomir Pawlikowski, attaché obrony, wojskowy, morski i lotniczy, przestawiciele władz samorządowych rejonu święciańskiego, harcerze, kombatanci oraz Polacy mieszkający na Litwie.

Szczątki Napoleona Ciukszy zostały odnalezione we wrześniu 2022 r. w Cypliszkach. Żołnierz miał swój grób, oznaczony krzyżem w lesie, ale upamiętnienie zostało zniszczone w wyniku budowy melioracji w latach 70. W latach 90. rodzina młodego żołnierza w pobliżu tego miejsca postawiła kolejny krzyż, na skraju lasu – tam, gdzie przypuszczalnie był pochowany „Waligóra”. Miejsce, w którym został pochowany żołnierz wskazał Stefan Siemaszko, leśniczy i badacz historii lokalnej.

“Nie było to miejsce anonimowe, to było miejsce zadbane. Istniało jednak ryzyko, że za ileś lat upamiętnienie mogło zaginąć, a następnie nieznane szczątki mogły zostać utracone bezpowrotnie. Ale nie, tak się nie stało. Po wielu miesiącach badań i przygotowań przebadano to miejsce, szczątki podjęto i złożono to trumny. Dziś na niej spoczywa flaga biało-czerwona, a obok niej stoi posterunek Wojska Polskiego, a dalej sztandar polskiej armii. Bo tak realizują się słowa, które zawsze z dumą śpiewamy. Z dumą i wzruszeniem: „Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród”. Staramy się tak żyć i pracować, aby realizować tę świętą dla Polaków deklarację” – mówił ks. Tomasz Trzaska w homilii.

Dr hab. Krzysztof Szwagrzyk w słowach pożegnania przypomniał, że Napoleon Ciukszo zginął na służbie kilka dni przed świętami Bożego Narodzenia 1943 r. Zginął w walce, a koledzy z oddziału pochowali go w cichym, partyzanckim pogrzebie, pod topolą.

“W trumnie szczątki polskiego żołnierza. Ten obraz będziemy mieli zawsze w swojej pamięci: wojskowa kurtka, zapięta regulaminowo na guziki z orłem w koronie. Wojskowy pas na biodrach, wojskowa polska rogatywka. W rękach koledzy złożyli mu różaniec, którego maleńkie fragmenty odnaleźliśmy i wydobyliśmy. Jako państwo polskie powracamy po swoich bohaterów, by odnaleźć ich szczątki, zidentyfikować i pożegnać z wojskowymi honorami. Dziś czynimy to w wyjątkowym miejscu, w kościele, w którym sakrament chrztu św. przyjął Marszałek Józef Piłsudski, jeden z ojców polskiej niepodległości. Właśnie w tym kościele żegnamy żołnierza, który za tę niepodległość oddał swoje życie” – powiedział prof. Krzysztof Szwagrzyk.

Słowa wdzięczności wyrazili także przedstawiciele Ambasady RP w Wilnie, lokalnego samorządu oraz rodziny. Szczątki kpr. Napoleona Ciukszy „Waligóry” zostały złożone w grobie na parafialnym cmentarzu w Powiewiórce.

Kim był Napoleon Ciuksza?

Urodził się w 1913 roku we wsi Bielkiszki na Wileńszczyźnie. Pochodził z rodziny o tradycjach patriotycznych. Od marca 1935 r. służył w 4 kompanii 85 Pułku Strzelców Wileńskich. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej. Już w marcu 1943 r. przyłączył się do pierwszego, stacjonującego w rejonie jeziora Narocz (obecnie w obwodzie mińskim na Białorusi), oddziału AK Antoniego Burzyńskiego „Kmicica”. Brał udział w potyczkach z wojskami okupacyjnymi. Gdy oddział powiększył się, „Waligóra” był w grupie zaufanych, doświadczonych żołnierzy tworzących radę przyboczną „Kmicica”. 26 sierpnia 1943 r. w wyniku zdrady doszło do ataku sowieckiego na polską bazę nad jeziorem Narocz. Waligórze jako jednemu z nielicznych udało się uniknąć aresztowania. Przyłączył się do 5 Brygady AK mjr. „Łupaszki”. Kontynuował walkę w plutonie „Zapory”. Ciukszo pełnił tu funkcję dowódcy drużyny. Oddział operował w okolicy Świra (obecnie w rejonie miadziolskim obwodu mińskiego). Przeprowadził liczne akcje przeciwko formacjom niemieckim oraz sowieckiej partyzantce. Napoleon Ciukszo zginął w grudniu 1943 roku. W nocy drużyna, którą dowodził została wysłana do leśniczówki w zaścianku Sobkiszki, by rozbroić gajowego. W czasie akcji „Waligóra” otrzymał śmiertelny postrzał. Towarzysze broni pochowali go na skraju lasu na terenie majątku Cypliszki.

Nota identyfikacyjna potwierdzająca identyfikację ofiary została wręczona 1 grudnia 2023 r. w Belwederze.

Źródło: wb24.org/IPN

Wysyłam
Ocena czytelników
1 (1 vote)