104 lata temu, 17 września 1939 roku, w Wołkowysku urodził się gen. Janusz Brochwicz-Lewiński ps. „Gryf” – żołnierz batalionu AK “Parasol”, dowódca legendarnej obrony Pałacyku Michla w pierwszych dniach walk na Woli podczas powstania warszawskiego.
“Gryf” ukończył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy przy 29. Dywizji Piechoty w 76. Lidzkim Pułku Piechoty w Grodnie, a w maju 1939 roku rozpoczął praktykę wojskową w tym samym pułku.
Rynek w Wołkowysku przed wojną (fot. wikipedia.org)
W 1939 roku uczestniczył w kampanii wrześniowej. Tego samego roku został aresztowany przez bolszewików i skazany na karę śmierci. Uciekł z pociągu jadącego na Wschód i po kilkumiesięcznej wędrówce przedostał się do Generalnej Guberni.
Janusz Brochwicz-Lewiński w Szkocji, 1946 r. (fot. IPN)
W 1940 roku wstąpił do Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej. W latach 1942-44 był w partyzantce na Lubelszczyźnie. Od lutego 1944 roku przydzielony do Warszawy do Batalionu Kedywu AK „Parasol”. Działał na szlaku bojowym: Wola – Stare Miasto – kanały – Śródmieście Północ. W Powstaniu Warszawskim wsławił się dowództwem bohaterskiej obrony kompleksu zabudowań „Getreide Industrie-Werke”, kamienicy zwanej Pałacykiem Michla na Woli. Za te walki został odznaczony Krzyżem Walecznych.
Tablica upamiętniająca akcję grupy bojowej Janusza Brochwicza-Lewińskiego na aptekę Wendego na budynku przy Krakowskim Przedmieściu 55 w Warszawie (fot. wikipedia.org/Mateusz Opasiński)
Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. Służył w elitarnych brytyjskich jednostkach komandosów, w wojskach kolonialnych i wywiadzie antykomunistycznym. Do Polski wrócił na stałe w lipcu 2002 roku. Był Honorowym Patronem Straży Miejskiej m. st. Warszawy, a w 2007 roku Rada Miasta Stołecznego Warszawy przyznała mu tytuł Honorowego Obywatela m. st. Warszawy. W latach 2009-2014 był członkiem Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari. Od tego czasu aktywnie działał w środowisku kombatanckim.
Janusz Brochwicz-Lewiński w 2007 roku (fot. wikipedia.org/Mariusz Kubik)
W kwietniu 2008 roku Prezydent RP Lech Kaczyński mianował go na stopień generała brygady. Podczas uroczystości w Belwederze z okazji Narodowego Święta Niepodległości w 2015 roku został odznaczony przez Prezydenta RP Andrzej Dudę Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, za działalność na rzecz środowisk kombatanckich oraz pielęgnowanie pamięci o najnowszej historii Polski.
Odznaczony również Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Krzyżem Partyzanckim.
Mural upamiętniający gen. dyw. Janusza Brochwicz-Lewińskiego ps. „Gryf” na ścianie domu parafialnego Sanktuarium św. Faustyny w Warszawie (fot. facebook.com/ordynariat.polowy)
Zmarł 5 stycznia 2017 roku w Warszawie. Pośmiertnie został mianowany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę na stopień generała dywizji.
Źródło: wb24.org/prezydent.pl/wikipedia.org
