166 lat temu, 26 października 1858 roku, w Piotrowiczach pod Mińskiem, urodził się Edward Piekarski— jeden z najwybitniejszych badaczy Jakucji, który jako pierwszy opracował słownik języka ludu Sacha. Dziś jego nazwisko jest bardziej rozpoznawalne w Jakucji niż w Polsce. W Jakucku znajduje się pomnik Piekarskiego, którego próżno szukać w jego ojczyźnie.

Wczesne lata i działalność rewolucyjna

Piekarski uczęszczał do gimnazjów w Mińsku, Taganrogu i Czernihowie. W 1877 roku rozpoczął studia w Charkowskim Instytucie Weterynaryjnym. Już rok później, w 1878 roku, zaangażował się w działalność rewolucyjną, przystępując do organizacji Ziemla i Wola (Ziemia i Wolność). W 1879 roku został skazany na pięć lat przymusowego pobytu w guberni archangielskiej, jednak ukrywał się i nie odbył tej kary. Po ujęciu w 1881 roku, wyrok zmieniono na 15 lat ciężkich robót, lecz ze względu na stan zdrowia kara została zamieniona na bezterminowe zesłanie na Syberię.

Zesłanie i praca naukowa na Syberii

Od 1881 do 1899 roku mieszkał w naslegu Igidejskim Ułusu Boturuskiego w obwodzie jakuckim. Tam związał się z rodowitą Jakutką (która zmarła w 1900 roku) i zajmował się ogrodnictwem oraz hodowlą. W wolnym czasie rozpoczął pracę nad „Słownikiem języka jakuckiego”, tworząc go początkowo z nudów i dla zachowania zdrowia psychicznego w trudnych warunkach wygnania.

Edward Piekarski na zesłaniu

Edward Piekarski na zesłaniu wraz z żoną Krystyną Slepcową i dziećmi

W latach 1894–1896 kierował grupą badawczą w ramach ekspedycji naukowej Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego, finansowanej przez Innokientija Sibiriakowa. Ekspedycja ta badała język i kulturę Jakutów. W 1899 roku wydał w Jakucku pierwsze wydanie swojego słownika.

Jurta Edwarda Piekarskiego w muzeum w Czerkiochu

Wnętrze jurty Edwarda Piekarskiego

Powrót do Petersburga

Od 1899 roku mieszkał w Jakucku, pracując jako urzędnik. W latach 1903–1905 uczestniczył w Nelkano-Ajańskiej ekspedycji naukowej. W 1904 roku ożenił się z Heleną Kugajewską i w 1905 roku wyjechał z nią do Petersburga. Tam pracował w dziale etnograficznym Muzeum Rosyjskiego oraz w Muzeum Antropologii i Etnografii Akademii Nauk, gdzie pełnił funkcję kustosza. Był także związany z Instytutem Orientalistycznym Akademii Nauk ZSRR, pełnił funkcję sekretarza Sekcji Etnograficznej Rosyjskiego Towarzystwa Geograficznego i redagował czasopismo „Żywaja starina”.

Edward Piekarski w grupie naukowców – pierwszy z prawej

Do wybuchu Rewolucji Październikowej opublikował pięć tomów swojego słownika; jego wydawanie wznowiono w 1923 roku. W 1927 roku został członkiem korespondentem, a w 1931 roku członkiem rzeczywistym Akademii Nauk ZSRR. Od 1928 roku był członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Orientalistycznego.

Edward Piekarski (pierwszy z prawej w pierwszym rzędzie) na Zjeździe Przedstawicieli Jakuckich Ułusów w 1902 roku

Dziedzictwo naukowe

Głównym dziełem Edwarda Piekarskiego jest trzynastotomowy „Słownik języka jakuckiego” (wydawany w latach 1913–1930), który zawiera objaśnienia 38 tysięcy słów oraz bogate informacje na temat gospodarczych, prawnych, ekonomicznych, duchowych i kulturalnych aspektów życia Jakutów. Słownik ten stanowi nieoceniony wkład w dokumentację i zachowanie języka oraz kultury tego narodu.

Strona tytułowa „Słownika języka jakuckiego” opracowanego przez Edwarda Piekarskiego w latach 1882-1897

Piekarski opublikował także „Wzory twórczości ludowej Jakutów” oraz szereg innych prac, m.in. „Płaszcz i bęben szamana jakuckiego”, „Program badania życia domowego i rodzinnego Jakutów”, „Jakucki naród przed i po przyjściu Rosjan”, „Jakucka baśń” i „Jakucki ślub”.

Mogiła Piekarskiego w Petersburgu (fot. wikipedia.org)

Pamięć o wielkim Polaku

Edward Piekarski zmarł 29 czerwca 1934 roku i został pochowany na Cmentarzu Smoleńskim w Petersburgu. Jego wkład w badania nad kulturą i językiem Jakutów jest do dziś wysoko ceniony, szczególnie w Jakucji.

W Jakucku znajduje się pomnik poświęcony Piekarskiemu oraz ulica jego imienia. Jurta, w której mieszkał i pracował, została zrekonstruowana i jest obecnie eksponatem w skansenie w miejscowości Czerkioch.

Kresowiak

Wysyłam
Ocena czytelników
5 (1 vote)