Białoruś jest miejscem spoczynku wielu osób zasłużonych dla polskiej kultury i historii. Od pisarzy i naukowców po żołnierzy i powstańców – ich groby i miejsca pamięci są świadectwem polskości tych ziem. Niestety, w ostatnich latach te ważne dla Polaków miejsca są niszczone przez reżim Aleksandra Łukaszenki.
Zasłużeni dla kultury polskiej
Eliza Orzeszkowa i Teodor Narbutt
Na cmentarzu w Grodnie spoczywa Eliza Orzeszkowa, najwybitniejsza polska powieściopisarka końca XIX wieku, autorka kultowej powieści “Nad Niemnem”, której twórczość odzwierciedlała życie polskiego społeczeństwa na Kresach. W Naczy w obwodzie grodzieńskim pochowany jest Teodor Narbutt, historyk i badacz dziejów Litwy, który przyczynił się do zrozumienia wspólnej historii obu narodów.
Grób Orzeszkowej na cmentarzu farnym w Grodnie (fot. wikipedia.org)
Jędrzej Śniadecki i Franciszek Karpiński
W Horodnikach koło Oszmiany znajduje się grób Jędrzeja Śniadeckiego, lekarza, biologa i filozofa, nazywanego ojcem chemii polskiej. W Łyskowie, w obwodzie brzeskim, spoczywa Franciszek Karpiński, jeden z najwybitniejszych poetów polskiego oświecenia, autor słów znanej kolędy “Bóg się rodzi”.
Nagrobek Jędrzeja Śniadeckiego i kaplica grobowa w Horodnikach (fot. Jerzy Rajecki/SkyscraperCity)
Ferdynand Ruszczyc
W Bohdanowie w obwodzie mińskim pochowany jest malarz Ferdynand Ruszczyc, którego twórczość wpisała się na stałe w kanon polskiej sztuki. Jego dzieła oddają piękno krajobrazów i ducha kresowej ziemi.
Grób Ferdynanda Ruszczyca w Bohdanowie (fot. J. Książek)
Groby bohaterów walk o niepodległość
Na Białorusi znajduje się 44 wojskowe kwatery i cmentarze, w tym miejsca pochówku żołnierzy z wojny polsko-bolszewickiej, Armii Krajowej oraz powstań listopadowego i styczniowego.
Tomasz Wawrzecki
Tomasz Wawrzecki, ostatni naczelnik insurekcji kościuszkowskiej, spoczywa w Widzach na północy Białorusi. Liczne mogiły powstańców listopadowych i styczniowych rozsiane są po całym kraju, świadcząc o polskich dążeniach niepodległościowych tutejszego ludu.
Grób Tomasza Wawrzeckiego w Widzach (fot. wikipedia.org)
Jan Piwnik “Ponury” i Maciej Kalenkiewicz
Na cmentarzu w Wawiórce, w rejonie lidzkim, spoczywają żołnierze z oddziału partyzanckiego Jana Piwnika “Ponurego”, którzy polegli w 1944 roku. We wsi Surkonty znajduje się cmentarz żołnierzy oddziału ppłk. Macieja Kalenkiewicza, którzy zginęli w starciu z NKWD. Dwa lata temu władze białoruskie zniszczyły cmentarz bohaterów bitwy pod Surkontami, wykorzystując ciężki sprzęt. Mimo to Polacy nadal przynoszą kwiaty i znicze na miejsce, gdzie znajdowały się groby.
Fragment nekropolii, m.in. grób Macieja Kalenkiewicza w Surkontach (fot. wikipedia.org)
Improwizowany memoriał na miejscu zniszczonego cmentarza w Surkontach we wrześniu 2022 roku (fot. znadniemna.pl)
Nekropolie rodowe
Nekropolia Radziwiłłów w Nieświeżu
Wyjątkowym miejscem jest rodowa nekropolia Radziwiłłów w Nieświeżu. W podziemiach kościoła pw. Bożego Ciała spoczywa około 80 przedstawicieli tego znamienitego rodu. Jest to jedyna taka nekropolia w tej części Europy, porównywana z kryptą Habsburgów w Wiedniu.
Nekropolia Radziwiłłów w podziemiach kościoła farnego w Nieświeżu (fot. Grzegorz Rąkowski)
Cmentarz Kalwaryjski w Mińsku
W stolicy Białorusi, Mińsku, znajduje się Cmentarz Kalwaryjski, założony w 1745 roku i nazywany “cmentarzem szlachty polskiej”. Spoczywają tam przedstawiciele rodów szlacheckich, takich jak Eysmonttowie, Czeczottowie i Woyniłłowiczowie, którzy odegrali ważną rolę w historii obu narodów.
Cmentarz kalwaryjski w Mińsku (fot. radzima.org)
Kuropaty – miejsce pamięci ofiar represji stalinowskich
Kuropaty na obrzeżach Mińska to miejsce pochówku tysięcy ofiar represji stalinowskich, w tym wielu Polaków. Niektórzy historycy uważają, że mogą tam spoczywać ofiary zbrodni katyńskiej. Szacunki liczby pochowanych wahają się od 30 do 250 tysięcy osób.
Uroczysko w Kuropatach pod Mińskiem (fot. planeta belarus)
Kresowiak
