159 lat temu, 4 listopada 1865 roku, w Oleszewiczach koło Grodna urodził się zasłużony kresowy ziemianin, związany ze środowiskiem konserwatystów wileńskich, tzw. „żubrów”. Podczas walk o niepodległość zaangażował się w działalność Komitetu Rady Polskiej Ziemi Mińskiej. Po zamachu majowym w 1926 roku objął stanowisko ministra rolnictwa w pierwszym rządzie Józefa Piłsudskiego. Niezabytowski występuje pod zmienionym nazwiskiem (“pan Nieśmiertelny”) jako jedna z postaci w powieści „Nadberezyńcy” Floriana Czarnyszewicza.
Wczesne lata
Urodził się w rodzinie ziemiańskiej jako syn Konstantego Niezabytowskiego herbu Lubicz i Celestyny z Kamieńskich herbu Rola. Ukończył gimnazjum klasyczne w Wilnie w 1884 roku oraz wydział fizyczno-matematyczny Uniwersytetu w Petersburgu w 1889 roku.
Pałac Niezabytowskich w Oleszewiczach od strony frontowej na rysunku Napoleona Ordy (źródło: Muzeum Narodowe w Krakowie)
Działalność ziemiańska w zaborze rosyjskim
W okresie zaboru rosyjskiego był aktywnym działaczem organizacji ziemiańskich na Mińszczyźnie, w tym Mińskiego Towarzystwa Rolniczego i Związku Ziemian Mińskich. Gospodarował w swoich majątkach na Grodzieńszczyźnie i Mińszczyźnie. W latach 1911–1913 był członkiem rosyjskiej Rady Państwa w Petersburgu.
Karol Niezabytowski (fot. wikipedia.org)
Zaangażowanie w sprawy polskie
W czerwcu 1918 roku został członkiem Komitetu Rady Polskiej Ziemi Mińskiej. Po utracie rodzinnych posiadłości na Mińszczyźnie (Bacewicze) w wyniku traktatu ryskiego, zarządzał majątkiem żony koło Grodna. Po odzyskaniu niepodległości aktywnie działał w Związku Ziemian Ziemi Mińskiej, dbając o interesy polskiego ziemiaństwa.
Mińsk w 1918 roku (fot. kp.by)
Związki z „kresowymi żubrami”
Był związany ze środowiskiem konserwatystów wileńskich, zwanych „żubrami” – nieformalnym ugrupowaniem ziemiańskim, skupiającym konserwatystów z terenów byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Ugrupowanie to krytycznie oceniało traktat ryski, zawarty w marcu 1921 roku z Rosją Sowiecką, zwłaszcza ze względu na odstąpienie Mińska, oraz domagało się autonomii Wileńszczyzny w ramach II RP. „Żubry” sprzeciwiały się również tzw. reformie rolnej.
Spotkanie arystokracji kresowej z Józefem Piłsudskim w pałacu Radziwiłłów w Nieświeżu, październik 1926 r. (fot. nac.gov.pl)
Kariera polityczna w II Rzeczypospolitej
Po przewrocie majowym w 1926 roku, w ramach porozumienia Józefa Piłsudskiego ze środowiskiem konserwatywnym, objął stanowisko ministra rolnictwa. Funkcję tę pełnił w pierwszym rządzie Józefa Piłsudskiego, czwartym rządzie Kazimierza Bartla oraz w rządzie Kazimierza Świtalskiego od 2 października 1926 do 7 grudnia 1929 roku. Był współzałożycielem Organizacji Zachowawczej Pracy Państwowej.
W latach 1928–1930 pełnił mandat senatora RP z listy BBWR, wybrany w województwie poleskim.
Emigracja
Po agresji Niemiec i ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 roku udał się na emigrację do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. Zmarł w domu opieki „Antokol” w Beckenham i został pochowany na Beckenham Cemetery.
Grób Karola Niezabytowskiego w Beckenham (fot. wikipedia.org)
Kresowiak
