224 lata temu (1800) we wsi Oborek na ziemi oszmiańskiej (obecnie miasteczko Połoczany), urodził się Leonard Chodźko – polski historyk, geograf, kartograf, archiwista oraz działacz polonijny we Francji. Jego bogate zbiory stały się podstawą Muzeum Narodowego Polskiego w Rapperswilu, wnosząc istotny wkład w zachowanie polskiego dziedzictwa poza granicami kraju.
Wczesne życie i edukacja
Chodźko urodził się w 1800 roku jako syn Ludwika, uczestnika insurekcji kościuszkowskiej, oraz Walerii z rodziny Dederków. Swoją edukację rozpoczął w Mołodecznie, gdzie nawiązał przyjaźń z Tomaszem Zanem.
Współczesne Połoczany (fot. Andrej Kuźniečyk/wikipedia.org)
Leonard Chodźko
Kontynuował naukę w szkole bazylianów w Borunach koło Oszmiany, a w latach 1816–1817 uczęszczał na wydział prawny Uniwersytetu Wileńskiego. Należał do tajnego stowarzyszenia patriotycznego Filaretów. To właśnie w tym okresie poznał Adama Mickiewicza, co wywarło znaczący wpływ na jego późniejsze zaangażowanie w sprawy narodowe.
W XIX w. bazylianie utworzyli przy klasztorze w Borunach obecnie #Białoruś #Belarus świecką szkołę, którą prowadzili do 1839. Wśród jej uczniów byli poeta Antoni Odyniec, historyk Leonard i pisarz Ignacy Chodźko czy poeta Julian Korsak #Polska #Poland pic.twitter.com/uQkkNOEL7J
— Instytut Polski w Mińsku (@PLInst_Minsk) October 3, 2019
Działacz Wielkiej Emigracji
W 1819 roku Chodźko został osobistym sekretarzem Michała Kleofasa Ogińskiego. W 1822 roku opuścił Litwę, a po czteroletnim pobycie w Niemczech, Włoszech, Niderlandach i Anglii osiadł na stałe w Paryżu. Tam stał się jednym z kluczowych działaczy Wielkiej Emigracji, aktywnie uczestnicząc w życiu politycznym. Już przed wybuchem powstania listopadowego zorganizował w 1830 roku wielką manifestację w rocznicę urodzin Tadeusza Kościuszki, w której udział wzięli m.in. Marie Joseph de La Fayette i Victor Hugo.
Marie Joseph de La Fayette (fot. wikipedia.org)
Podczas rewolucji lipcowej Chodźko pełnił funkcję kapitana gwardii narodowej oraz adiutanta generała La Fayette’a. Ranny w nogę, zmuszony był wycofać się z działalności politycznej. Mimo to, kontynuował swoją pracę naukową i społeczną, będąc sekretarzem Towarzystwa Litewskiego i Ziem Ruskich oraz członkiem Komitetu Narodowego Polskiego pod kierownictwem Joachima Lelewela.
Osiągnięcia naukowe
Leonard Chodźko był niezwykle płodnym naukowcem. W swoich listach, m.in. do Adama Mickiewicza, podkreślał, że celem jego życia stało się „odświeżyć przeszłość a bronić teraźniejszość polską przed światem”. Wydał setki prac historycznych, geograficznych i statystycznych, głównie w języku francuskim. Samodzielnie opracował i sporządził pomiary kartograficzne dziesiątek map historycznych i geograficznych, które do dziś są cenione za swoją dokładność i wartość naukową.
Mapa Rzeczypospolitej Obojga Narodów autorstwa Leonarda Chodźki (źródło: X.com)
Dzięki działalności kolekcjonerskiej Leonarda Chodźki udało się ocalić od zapomnienia bardzo wiele cennych dokumentów, które później zasiliły kolekcję Muzeum Narodowego Polskiego w Rappersvilu.
Późniejsze lata
We wrześniu 1834 roku Chodźko poślubił Olimpię Maleszewską, również działaczkę emigracyjną. Mimo prześladowań ze strony ambasady Rosji w Paryżu i konieczności opuszczenia stolicy Francji pod presją władz, powrócił do Paryża w 1834 roku, gdzie kontynuował swoją pracę naukową aż do końca życia.
Kresowiak
