29 października w Muzeum Narodowym Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie otwarto wystawę „Pacowie. Lilie w ogrodzie historii” (Pacai. Istorijos sodo lelijos). Prezentowanych jest na niej około 300 eksponatów z Litwy, Polski i Ukrainy, które przybliżają historię magnackiego rodu Paców, odgrywającego znaczącą rolę w dziejach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVII i XVIII wieku. Wystawa potrwa do 26 stycznia 2025 roku.
Ród Paców, pod względem wpływu na historię I Rzeczypospolitej, można porównać z takimi potężnymi rodami jak Radziwiłłowie czy Sapiehowie. Ich herb zawierał motyw podwójnej lilii, podobny do symboli używanych przez monarchów Francji i florenckich Medyceuszy, co tłumaczy nazwę wystawy.
Kuratorami wystawy są prof. Anna Sylwia Czyż ze strony polskiej, znana badaczka historii architektury i dziedzictwa kulturowego Wilna, oraz Vidas Dolinskas i Marius Uzorka ze strony litewskiej, dyrektor i zastępca dyrektora Muzeum Narodowego Pałacu Wielkich Książąt Litewskich.
Wystawa jest wyjątkowa ze względu na bogactwo i unikalność prezentowanych eksponatów. Większość z około 300 obiektów jest na co dzień niedostępna dla publiczności, ponieważ znajdują się w archiwach, magazynach muzealnych lub kolekcjach klasztornych. Wśród eksponatów znajdują się obrazy, grafiki, rzeźby i fotografie, takie jak dzwon z Merecza czy jedyna zachowana pieczęć kanclerza Wielkiego Księstwa Litewskiego z Głównego Archiwum Akt Dawnych w Warszawie.
Valdovų rūmų muziejuje spalio 29 d. atidaroma tarptautinė paroda⚜️„Pacai. Istorijos sodo lelijos“⚜️
Parodoje bus rodoma bemaž 300 eksponatų iš 🇱🇹🇵🇱🇺🇦muziejų, bibliotekų, archyvų, bažnyčių, vienuolynų, privačių rinkinių.
Org.: Valdovų Rūmai, @kultura_gov_pl, @InstytutAM pic.twitter.com/gGRyti9iE4
— PL in Lithuania 🇵🇱 (@PLinLithuania) October 28, 2024
Ród Paców wywodzi się z terenów pod Lidą i Grodnem. W pewnym momencie podzielił się na dwie linie: młodszą, hetmańską, oraz starszą, kanclerską. Członkowie rodu zajmowali wiele ważnych stanowisk ministerialnych i biskupich w Wielkim Księstwie Litewskim, zwłaszcza na Wileńszczyźnie i Żmudzi. Byli również ważnymi dowódcami wojskowymi, dzierżąc wielką buławę litewską oraz inne ważne funkcje militarne.
Herb rodowy Paców “Gozdawa”
Pacowie zawierali małżeństwa z innymi wpływowymi rodami Wielkiego Księstwa Litewskiego, co pozwalało im gromadzić ziemie i umacniać swoją pozycję. W drugiej połowie XVII wieku dominowali w życiu politycznym kraju. Ród wygasł w linii męskiej wraz ze śmiercią Ludwika Michała Paca w 1845 roku; jego córka Ludwika wyszła za mąż za Ksawerego Sapiehę.
Pałac Paców przy ul. Wielkiej w Wilnie (fot. wikipedia.org)
Dziedzictwo Paców jest widoczne w wielu zabytkach architektury barokowej w Wilnie i na Litwie. Należą do nich m.in. klasztor i kościół kamedułów w Pożajściu pod Kownem, kościół Świętych Piotra i Pawła na Antokolu w Wilnie oraz kościół świętej Teresy przy klasztorze karmelitów bosych. Do rodu Paców należały także dwa wileńskie pałace: pałac przy ulicy Wielkiej, obecnie hotel Pacai, oraz pałac będący obecnie siedzibą Ambasady RP w Wilnie. Inne ważne obiekty związane z Pacami to kościół Świętej Katarzyny przy klasztorze benedyktynek w Wilnie.
Źródło: wb24.org/polskieradio.pl
Zdjęcie główne: valdovurumai.lt
Polskie media odgrywają ważną rolę w utrzymaniu tożsamości narodowej Polaków na Białorusi. Niestety, z powodu ciągłego niedofinansowania dalsze funkcjonowanie portalu jest poważnie zagrożone. Abyśmy mogli kontynuować naszą misję, potrzebujemy Państwa wsparcia.
