Dziś obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości. Po 123 latach zaborów, niewoli naznaczonej walką, cierpieniem i wysiłkiem wielu pokoleń Polek i Polaków nasza Ojczyzna odzyskała suwerenność. Z tej okazji chcemy przypomnieć, jak wyglądały obchody 10. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości na Nowogródczyźnie. Przeglądając przedwojenną nowogródzką prasę, można zauważyć, jak euforycznie mieszkańcy obchodzili tak ważną dla nich rocznicę. W 1928 roku w „Życiu Nowogródzkim” powstał cały cykl artykułów, w którym redakcja informowała czytelników o bieżących uroczystościach.
W sobotę 10 listopada 1928 r. w Klubie Obywateli Miasta Nowogródka przy ulicy Piłsudskiego odbyła się uroczysta akademia ku czci 10-lecia Niepodległości. W odpowiednio udekorowanej sali, wśród licznie zebranych członków klubu i gości, znalazł się również pan starosta nowogródzki Hryniewski w otoczeniu burmistrza Czechowicza i wiceburmistrza Safarewicza.
Najbardziej wzruszającą przemową było wystąpienie adwokata Ciechanowskiego, który skupił się na smutnym fakcie historycznym, jakim były rozbiory Polski, wskazując na wytrwałość narodu polskiego. Podkreślił szczególne znaczenie powstań narodowych oraz wieszczów narodu polskiego: Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego i Sienkiewicza, którzy siłą swego słowa budzili naród ze snu i pobudzali do bohaterskiego czynu. Ponadto adwokat omówił znaczenie Marszałka Piłsudskiego oraz przeanalizował stanowisko prawne Żydów w Polsce, którzy byli zawsze otoczeni opieką króla i nie doznawali za czasów niepodległości żadnych prześladowań, powołując się przy tym na szereg dokumentów i faktów historycznych. Następnie przemawiał adwokat Gumener, który podkreślił, że historycznie Żydzi zawsze byli organicznie zespoleni z narodem polskim i dzięki temu w Polsce mieli możliwość rozwoju swych sił duchowych i materialnych.
Pan burmistrz Czechowicz powitał Klub Obywateli jako nową placówkę miasta. Zebranie postanowiło złożyć na ręce pana starosty telegramy do Prezydenta RP i Marszałka Piłsudskiego. Po oficjalnej części akademii rozpoczęła się zabawa taneczna z rozmaitymi atrakcjami, która zakończyła się nad ranem.
W Szczorsach pod Nowogródkiem z tej okazji odbyła się uroczystość poświęcenia lokalu gminnego. Swą obecnością zaszczycili wojewoda Beczkowicz i starosta Hryniewski. Po dokonaniu poświęcenia prawosławny ksiądz Rafalski wygłosił krótkie przemówienie w języku polskim i białoruskim, podkreślając tolerancję religijną rządu polskiego i wyrażając wdzięczność władzom za ojcowską opiekę nad tutejszym ludem.
Dnia 10 listopada w szkole powszechnej we Wsielubiu, po nabożeństwach w kościele i w cerkwi, odbył się uroczysty poranek, którego program wypełniła dziatwa szkolna. Licznie zgromadzeni słuchacze nie szczędzili słów uznania dziatwie. 11 listopada miasteczko zostało udekorowane zielenią i barwami narodowymi. Po uroczystej mszy świętej odbył się pochód i przemówienia. Wieczorem w sali szkolnej kółko amatorskie odegrało dwa utwory teatralne: „Błażek Opętany” i „Szaleńcy”, a zorganizowany przez pana Marcinkiewicza chór odśpiewał pieśni narodowe. Dochód z uroczystości przeznaczono na budowę sanatorium w Nowojelni.
W związku z tak ważną rocznicą po raz pierwszy nowogródzianie zostali odznaczeni Orderem Odrodzenia Polski „Polonia Restituta” i Krzyżami Zasługi. Wśród odznaczonych znaleźli się wojewoda Zygmunt Beczkowicz i generał Olgierd Pożerski (Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski „Polonia Restituta”). Krzyże Oficerskie otrzymali Edward Bokun, Władysław Henszel, Stanisław Jarecki, ks. rektor Antoni Rojko. Krzyże Kawalerskie otrzymali burmistrz Lidy Rudolf Bergmann oraz inspektor Straży Pożarnej Szymon Jaroszewski.
Kresowiak
