Adam Mickiewicz w swojej inwokacji do „Pana Tadeusza” wspomina o cudownym uzdrowieniu za wstawiennictwem Matki Bożej Ostrobramskiej. Ale co dokładnie wydarzyło się w życiu poety, że to wspomnienie stało się tak ważne?
Dziś w Kościele obchodzimy święto Matki Bożej Ostrobramskiej, znanej również jako Matki Bożej Miłosierdzia i Królowej Korony Polskiej, której wizerunek znajduje się w Wilnie, w Ostrej Bramie. Adam Mickiewicz w inwokacji do Pana Tadeusza zwraca się do Maryi, niezawodnej Pocieszycielki i Orędowniczki, wspominając o ocaleniu życia. Związek Matki Bożej Ostrobramskiej z twórczością naszego wielkiego krajana to temat, który wciąż pozostaje mało znany.
Obraz Matki Boskiej Ostrobramskiej w kaplicy (fot. wikipedia.org)
Wilno – miasto młodości Mickiewicza
Adam Mickiewicz przybył do Wilna 24 września 1815 roku z Nowogródka, by rozpocząć studia na tamtejszym uniwersytecie. Zgodnie z życzeniem matki, pierwsze kroki skierował do kościoła, gdzie zamówił mszę świętą i oddał hołd Matce Bożej Ostrobramskiej.
Ostra Brama od strony Starego Miasta (fot. wikipedia.org)
Po ukończeniu studiów wyjechał do Kowna, gdzie pracował jako nauczyciel, ale często wracał do Wilna. To miasto było dla niego miejscem szczególnym. Tutaj powstały takie dzieła jak „Grażyna” oraz II i IV część „Dziadów”. W Wilnie nawiązał ważne relacje z innymi twórcami i przeżył pierwsze miłości. To właśnie tam ukształtował się jako świadomy pisarz i patriota.
Portret Adama Mickiewicza autorstwa Józefa Oleszkiewicza (1828)
Działalność Mickiewicza w Towarzystwie Filomatów, tajnym stowarzyszeniu patriotycznym młodzieży kresowej, zwróciła uwagę rosyjskich władz. Poeta został aresztowany i osadzony w więzieniu. Nawet w tak trudnych momentach życia, czuł opiekę Matki Bożej. Przed zesłaniem w głąb Rosji ostatnią noc spędził w domu niedaleko Ostrej Bramy.
Tablica upamiętniająca miejsce zamieszkania Mickiewicza w Wilnie w 1822 r. (fot. wikipedia.org)
Dzięki wsparciu przyjaciół, Mickiewicz zakończył zesłanie i rozpoczął podróż po Europie, odwiedzając m.in. Drezno, Berlin, Pragę, Rzym i Paryż. We Francji rozpoczął pracę nad słynnym „Panem Tadeuszem”. Utwór powstał z tęsknoty za ojczyzną i pragnienia powrotu do „kraju lat dziecinnych”. Inwokacja do poematu zaczyna się od odwołania do Matki Bożej z Ostrej Bramy, która zawsze czuwała nad nim i innymi pielgrzymami.
Cudowne uzdrowienie małego Adama
W inwokacji Mickiewicz nawiązuje do wydarzenia z dzieciństwa:
Panno święta, co Jasnej bronisz Częstochowy
I w Ostrej świecisz Bramie! Ty, co gród zamkowy
Nowogródzki ochraniasz z jego wiernym ludem!
Jak mnie dziecko do zdrowia powróciłaś cudem,
(Gdy od płaczącej matki pod Twoją opiekę
Ofiarowany, martwą podniosłem powiekę
I zaraz mogłem pieszo do Twych świątyń progu
Iść za wrócone życie podziękować Bogu),
Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono.
Gdy miał pięć lat, Mickiewicz uległ poważnemu wypadkowi – wypadł z okna pod nieobecność niani. Stracił przytomność i zapadł w śpiączkę, a lekarze nie dawali nadziei na przeżycie. Jego mama zwróciła się z modlitwą do Matki Bożej Ostrobramskiej, ofiarowując Jej syna. Niespodziewanie chłopiec odzyskał przytomność, co uznano za cud.
Ruiny zamku oraz fara Witoldowa w Nowogródku – widok z XIX wieku
Matka Boża Ostrobramska – wierna opiekunka Narodu Polskiego
Kult Matki Bożej Ostrobramskiej sięga drugiej połowy XVII wieku i związany jest z obroną Wilna. Ostra Brama była jedną z dziewięciu bram miejskich, a jej nazwa pochodzi od pobliskiego przedmieścia zwanego Ostrym Końcem. W 1594 roku po raz pierwszy pojawiła się w źródłach łacińska nazwa „Porta Acialis” – „Ostra Brama”.
Przybycie karmelitów bosych do Wilna w XVII wieku przyczyniło się do wzrostu znaczenia tego miejsca. Zbudowali oni klasztor i konsekrowali kościół, a w 1761 roku odnotowano pierwszy cud za wstawiennictwem Matki Bożej Ostrobramskiej. W 1773 roku papież Klemens XVI zezwolił na publiczne odprawianie nabożeństw w kaplicy.
Na frontonie kaplicy umieszczono napis: „Matko Miłosierdzia – pod Twoją obronę uciekamy się”.
Podczas rozbiorów wizerunek Matki Ostrobramskiej stanowił symbol polskości i niepodległości. O Matce Ostrobramskiej pisali i do niej się modlili Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Józef Ignacy Kraszewski, Władysław Syrokomla, Stanisław Moniuszko, Rafał Kalinowski…
Wnętrze kaplicy w XIX w. Ilustracja w „Tygodniku Ilustrowanym” z 2 kwietnia 1864
Po rozbiorach, 2 lipca 1927 roku, słynący licznymi łaskami obraz został koronowany koronami papieskimi przez metropolitę warszawskiego kardynała Aleksandra Kakowskiego i otrzymał tytuł Matki Miłosierdzia. Podczas tej uroczystości obecni byli Marszałek Józef Piłsudski i prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Ignacy Mościcki.
Moment koronacji obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej w Wilnie przez kard. Aleksandra Kakowskiego. 02.07.1927 (fot. nac.gov.pl)
Boża opatrzność sprawiła, że kilka lat później, od 26 do 28 kwietnia 1935 roku, właśnie tutaj, u Matki Bożej Miłosierdzia, podczas obchodów Jubileuszu Odkupienia Świata, po raz pierwszy publicznie oddano cześć wizerunkowi Jezusa Miłosiernego. Św. Faustyna wspomina w „Dzienniczku”, że obraz został wystawiony na widok publiczny i odbierał cześć publiczną (Dz. 89, Dz. 420). Uroczystości odbyły się w pierwszą niedzielę po Wielkanocy, dziś obchodzone jako Święto Miłosierdzia Bożego. Kazanie o Bożym miłosierdziu wygłosił ks. Michał Sopoćko, a uczestniczyła w nich także św. Faustyna. Było to symboliczne spotkanie Maryi, Matki Miłosierdzia, z Jezusem Miłosiernym.
Eugeniusz Kazimirowski, Obraz Jezusa Miłosiernego, 1934
Wilnianie od pokoleń zanoszą modlitwy za wstawiennictwem Bogurodzicy w Ostrej Bramie, wypraszając szczególne łaski dla siebie i swoich bliskich. Liczne kopie obrazu Matki Bożej Miłosierdzia można znaleźć w kościołach na całym świecie, w tym w kaplicy bazyliki św. Piotra i Pawła w Rzymie. W Polsce Matka Boża Ostrobramska jest patronką około 30 parafii.
Na podst. aleteia.org, faustyna.eu, brewiarz.pl
