Pod koniec 2023 roku w Bibliotece Państwowej w Berlinie odkryto prawdopodobnie najstarszy zapis średniowiecznego hymnu “Gaude, Mater Polonia”. Odkrycia dokonał dr Paweł Figurski, historyk z Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk. Utwór uznawany jest za jedno najwybitniejszych polskich średniowiecznych dzieł literackich.
Dr Figurski zwrócił uwagę na pieczątki znajdujące się na dokumencie, które należą do Biblioteki Seminaryjnej w Płocku. “To są te same przedwojenne pieczątki, jakie występują na wszystkich dokumentach z Płocka, które dotąd oglądałem” — podkreślił historyk. Fakt ten sugeruje, że rękopis został zrabowany przez Niemców w 1941 roku, podobnie jak wiele innych cennych zbiorów bibliotecznych z Polski.
Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie potwierdziło, że prowadzi kwerendę biblioteczną i archiwalną w celu zebrania pełnej dokumentacji dotyczącej odnalezionego rękopisu. “Jeśli dokumentacja potwierdzi polskie pochodzenie dokumentu, będziemy podejmować działania związane z jego restytucją” — poinformował resort w komunikacie przesłanym portalowi DW.
Biblioteka Seminaryjna w Płocku przed wybuchem II wojny światowej posiadała jedną z najcenniejszych kolekcji starych ksiąg w Polsce. W 1941 roku jej zbiory zostały wywiezione przez Niemców do Królewca, a następnie ewakuowane do innych miast. Los wielu zaginionych dzieł pozostaje nieznany, dlatego odnalezienie rękopisu “Gaude, Mater Polonia” jest wydarzeniem o wyjątkowym znaczeniu.
„Gaude Mater Polonia” jest XIII wieczną pieśnią hymniczną, jej twórcą jest Wincenty z Kielczy. Najstarszy zapis pieśni pochodzi z 1372 roku. W tłumaczeniu na język polski tytuł brzmi „Ciesz się, Matko Polsko”. Utwór został napisany na kanonizację biskupa Stanisława ze Szczepanowa w 1253 roku, jako część oficjum rymowanego o św. Stanisławie. Po raz pierwszy pieśń została wykonana w Krakowie podczas uroczystości kanonizacyjnych w 1254 roku, być może 8 maja. Melodia hymnu jest zaczerpnięta z chorału gregoriańskiego „O salutaris Hostia” (O, zbawcza Hostio).
Kult św. Stanisława w okresie rozbicia dzielnicowego przybierał coraz większe rozmiary, potęgowany legendą o cudownym zrośnięciu się ciała, poćwiartowanego z woli króla. Taką odmianę losu wróżono i dla Polski. Dlatego św. Stanisław został uznany, obok św. Wojciecha za głównego patrona Polski. Pieśń „Gaude Mater Polonia” na równi z „Bogurodzicą” pełniła w dawnych wiekach rolę hymnu narodowego. Śpiewało ją rycerstwo polskie po odniesionym zwycięstwie. Później pieśń towarzyszyła uroczystościom narodowym. Pierwsza zwrotka, w czterogłosowym opracowaniu Teofila Klonowskiego, jest obecnie śpiewana w czasie inauguracji roku akademickiego, zamiennie z pieśnią „Gaudeamus igitur” (Radujmy się więc).
Źródło: wb24.org/dw.com/bliskopolski.pl
fot. kadr z YouTube
Polskie media odgrywają ważną rolę w utrzymaniu tożsamości narodowej Polaków na Białorusi. Niestety, z powodu ciągłego niedofinansowania dalsze funkcjonowanie portalu jest poważnie zagrożone. Abyśmy mogli kontynuować naszą misję, potrzebujemy Państwa wsparcia.
