Kazimierz Alchimowicz – mistrz malarstwa romantycznego spod Szczuczyna

184 lata temu (1840) w Dziembrowie na ziemi szczuczyńskiej urodził się Kazimierz Alchimowicz — wybitny kresowy malarz, zesłany na Sybir za udział w powstaniu styczniowym. Uważany jest za jednego z ostatnich przedstawicieli polskiej szkoły romantycznej. W tym roku odwiedzający Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku mogą podziwiać akwarelowy autoportret Kazimierza Alchimowicza, wykonany w 1896 roku.

Obraz został zakupiony przez białostockie muzeum pod koniec ubiegłego roku. W rogu portretu widnieje sygnatura i data – „K. Alchimowicz 1896”.

Na odwrocie obrazu znajdują się aż trzy odręczne zapisy. Na samym środku widnieje dedykacja o treści:

„Czcigodnemu Doktorowi E. Rosenblatowi w dowód szacunku i wdzięczności na pamiątkę Salomea Chwatowa Kraków d. 26/5;917”.

Ofiarodawczyni, Salomea Chwatowa, była tłumaczką sztuk teatralnych, nauczycielką języków, literatką, weteranką powstania styczniowego oraz działaczką na rzecz bezdomnych dzieci. Dzieło przekazała doktorowi Emanuelowi Rosenblatowi, krakowskiemu lekarzowi specjalizującemu się w leczeniu chorób dziecięcych.

Kolejny dopisek – „Własność M. Bonieckiej” – informuje o następnej właścicielce obrazu, doc. Marii Fredro-Bonieckiej, młodszej córce Emanuela Rosenblata. Była ona muzealniczką oraz znawczynią numizmatyki, co potwierdza jej związki ze światem sztuki i kolekcjonerstwa.

A kim był sam malarz? Kazimierz Alchimowicz urodził się 20 grudnia 1840 roku w Dziembrowie w powiecie lidzkim (obecnie rejon szczuczyński na Białorusi). Wychowywał się i zdobywał wykształcenie w Wilnie, gdzie ukończył szkołę. Następnie pracował jako zarządca majątku ziemskiego pod Kijowem. W 1863 roku wziął udział w powstaniu styczniowym na Litwie. Po klęsce powstania został zesłany za Ural do Wierchutorii. To właśnie tam zaczął rysować, co stało się początkiem jego kariery artystycznej. Wrócił do kraju dopiero w 1870 roku.

Po powrocie do Polski zapisał się do warszawskiej Szkoły Rysunkowej oraz uczęszczał do prywatnej szkoły plastycznej prowadzonej przez Wojciecha Gersona. Wkrótce rozpoczął dalsze kształcenie za granicą – w latach 1873–1875 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium pod kierunkiem Alexandra Wagnera (zgłosił się tam do klasy malarskiej w październiku 1873 roku). Jego prace szkolne były dwukrotnie nagradzane przez Akademię srebrnym medalem.

W latach 1876–1877 przebywał we Francji, gdzie wystawiał swoje prace w prestiżowym Salonie Paryskim, a także w Gandawie. W 1877 roku przez krótki czas pełnił funkcję kierownika pracowni ozdób artystycznych w Fontainebleau, lecz ostatecznie zrezygnował z tej funkcji. W tym samym roku powrócił do Polski i osiadł na stałe w Warszawie.

W 1880 roku otworzył własną pracownię artystyczną w Warszawie, która szybko stała się ważnym ośrodkiem artystycznym. W 1890 roku rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunku w prywatnej szkole malarstwa i rzeźby Bronisławy Poświkowej, gdzie kształcił młode pokolenia artystów.

Kazimierz Alchimowicz brał udział w wielu wystawach, na których zdobywał liczne nagrody i wyróżnienia. Jego prace były doceniane zarówno w kraju, jak i za granicą.

Zmarł 31 grudnia 1916 roku w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 172-3-24). 

Dużą popularność w Polsce (a nawet nagrody za granicą) przyniósł mu obraz „Pogrzeb Giedymina”, który artysta podarował ostatecznie Muzeum Narodowemu w Krakowie. W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie jest odnoszący się do sybirackich doświadczeń malarza obraz „Na etapie” z 1884 r., a w magazynach warszawskiej Zachęty przechowywane są m.in. „Dzieci pod lasem”, „Po bitwie” czy „Najem robotników”. Dorobek artystyczny i działalność pedagogiczna Alchimowicza pozostawiły trwały ślad w polskiej kulturze i sztuce.

Źródło: wb24.org/sybir.bialystok.pl/wikipedia.org