87 lat temu (w 1938 roku) zmarł Gabriel Czechowicz – polski ekonomista, polityk i prawnik pochodzący spod Mińska. Jako minister skarbu był jedynym polskim politykiem okresu międzywojennego, który został postawiony przed Trybunałem Stanu.
Wczesne lata i kariera zawodowa
Czechowicz urodził się w majątku koło Mińska w rodzinie ziemiańskiej. Ukończył studia na Wydziale Prawa Petersburskiego Uniwersytetu Państwowego, po czym podjął pracę w Rosyjskim Banku Państwa, najpierw w Petersburgu, a następnie w Rydze. W 1905 roku rozpoczął pracę w Izbie Skarbowej, gdzie awansował na stanowisko inspektora podatkowego. Po rewolucji bolszewickiej w 1917 roku trafił do Jekaterynosławia, a następnie do Kijowa.
W 1918 roku powrócił do odrodzonej Polski, gdzie w 1919 roku został zatrudniony w Urzędzie Skarbowym Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich. Następnie pełnił funkcję naczelnika Izby Skarbowej w Brześciu. W 1925 roku został mianowany dyrektorem Departamentu Podatków i Skarbu Państwa w Ministerstwie Skarbu.
Gabriel Czechowicz (fot. wikipedia.org)
Minister skarbu
Po przewrocie majowym w 1926 roku, Gabriel Czechowicz został mianowany ministrem skarbu w rządzie Kazimierza Bartla. Funkcję tę pełnił od 15 maja do 4 czerwca 1926 roku, a następnie ponownie od 2 października 1926 roku do 13 kwietnia 1929 roku. W okresie jego urzędowania polska gospodarka przeżywała intensywny rozwój, a złotówka utrzymywała stabilny kurs.
Gabriel Czechowicz (5. z lewej) w towarzystwie członków rządu i generalicji podczas przyjęcia noworocznego na Zamku Królewskim, druga połowa lat 20. (fot. NAC)
Sprawa Czechowicza
W marcu 1928 roku odbyły się wybory parlamentarne, w których zwyciężył Bezpartyjny Blok Współpracy z Rządem (BBWR). Wkrótce potem na forum sejmowym pojawiły się zarzuty dotyczące nadużyć finansowych rządu w roku budżetowym 1927/1928. Szczególną uwagę zwrócono na kwotę 8 mln zł przekazaną przez ministra Czechowicza na fundusz reprezentacyjny premiera Józefa Piłsudskiego, która została wykorzystana na kampanię wyborczą BBWR.
Posiedzenie Trybunału Stanu – były minister skarbu Gabriel Czechowicz na ławie oskarżonych w sali rozpraw (fot. NAC)
20 marca 1929 roku Sejm uchwalił wniosek o postawienie Gabriela Czechowicza przed Trybunałem Stanu. Było to jedyne takie postępowanie w okresie II Rzeczypospolitej. Rozprawa rozpoczęła się 26 czerwca 1929 roku i trwała zaledwie trzy dni, nie kończąc się żadnym rozstrzygnięciem. Sprawa została umorzona pod wpływem nacisków obozu sanacyjnego.
Ostatnie lata
Po zakończeniu kariery politycznej Gabriel Czechowicz wycofał się z życia publicznego. Zmarł 22 stycznia 1938 roku w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim.
Opracował Edward Szymkiewicz
Zdjęcie główne: NAC
