Grodno, jedno z najstarszych miast na Białorusi, od wieków przechodziło przez różne etapy urbanizacji, a jednym z najważniejszych aspektów tej transformacji było brukowanie ulic. Choć początki tego procesu sięgają XVII wieku, to właśnie w XX wieku Grodno zyskało charakterystyczną dla miasta kostkę betonowo-granitową, która przez wiele lat zdobiła centralne ulice i place.
Brukowanie miasta w I Rzeczypospolitej
Pierwsze wzmianki o brukowaniu ulic w grodzie nad Niemnem pojawiły się w 1627 roku, kiedy to król Zygmunt III nakazał brukowanie ulic w mieście. Początkowo, władze miejskie borykały się z problemem braku specjalistów od brukowania, co sprawiało, że najpierw zapraszano brukarzy z Wilna, a później z innych miast. W 1752 roku po uporządkowaniu Rynku Miejskiego, Grodno zaczęło zyskiwać nowe, brukowane ulice, z popularnymi wtedy “kocimi łbami”, które stały się w tamtym czasie symbolem wschodnioeuropejskich miast.
Grodno w XVIII wieku
Wprowadzenie kostki granitowej i betonowej
W XIX wieku, kiedy to w wielu miastach zaczęto używać trwalszych materiałów do brukowania, Grodno nie pozostało w tyle. W latach 80-tych XIX wieku w większych miastach, takich jak Warszawa, zaczęto brukować ulice kostką granitową, która była bardziej trwała i komfortowa do użytkowania. Grodno, choć posiadało mosty brukowane tą kostką, nie wprowadziło jej powszechnie na ulicach aż do lat 30. XX wieku. Dopiero wtedy zaczęto produkować na szeroką skalę kostkę betonową, której użycie stało się dominujące w mieście.
Kostka betonowo-granitowa z 1938 roku na ulicy Sowieckiej w Grodnie (fot. Jan Lelewicz/harodnia.com)
„Magistrat Miasta Grodna”
Począwszy od lat 20-30 XX wieku, w Grodnie rozpoczęto produkcję płytek betonowych z charakterystycznym napisem „Magistrat miasta Grodna”. Produkcja odbywała się w betoniarni przy ulicy Niemeńskiej. Płytki te, pomimo swojego prostego wyglądu, charakteryzowały się niezwykłą trwałością dzięki starannej technologii produkcji. Dzięki odpowiedniemu doborowi surowców, takimi jak piasek, oraz technice wieloetapowego procesu twardnienia, płyty betonowe były równie trwałe, jak kamień naturalny. W latach 1938–1939 w Grodnie powstał także bruk betonowo-granitowy, który wciąż zdobi ulice miasta, m.in. ulicę Orzeszkowej i Dominikańską (obecnie Sowiecką).
Płytka betonowa i krawężnik z napisem „Magistrat miasta Grodna”. Lata 30. XX wieku (fot. Jan Lelewicz/harodnia.com)
Po II wojnie światowej
Po II wojnie światowej produkcja bruku granitowo-betonowego w Grodnie została wstrzymana. Zamiast tego, miasto zaczęło inwestować w tańsze alternatywy, takie jak asfaltowanie ulic. Brukowanie stało się mniej popularne, a koszty związane z produkcją kostki granitowo-betonowej były uznane za zbyt wysokie. W latach 80-tych XX wieku podjęto próby wznowienia produkcji, ale bez większego sukcesu.
Ulica Sowiecka w latach 80. (fot. instagram.com/retrogrodno)
Znikające ślady polskiego Grodna
Dziś w Grodnie, tradycyjne brukowanie ustępuje miejsca nowoczesnym nawierzchniom asfaltowym oraz współczesnemu brukowi betonowemu. Niestety, wiele historycznych brukowanych dróg, w tym słynne ścieżki na cmentarzu farnym czy fragmenty ulicy Orzeszkowej, zostały zniszczone lub zastąpione nowymi materiałami. Pomimo to, stare brukowane odcinki wciąż można spotkać na niektórych ulicach miasta.
Przeczytaj również:
Kresowiak
Wolność słowa ma swoją cenę – wspieraj polskie media na Białorusi! 
Dołącz do grona naszych Patronów i pomóż nam walczyć o zachowanie wolnego polskiego słowa na Białorusi. Twoje wsparcie pozwoli nam tworzyć jeszcze więcej wartościowych treści i docierać do jak największej liczby odbiorców.
Dlaczego warto nas wspierać?
Jesteśmy jedynym portalem Polaków na Wschodzie, który nie dostaje żadnych dotacji i utrzymuje się wyłącznie dzięki wsparciu czytelników. Mimo niezwykle niesprzyjających warunków, trudności finansowych i grożących na Białorusi represji za naszą działalność dziennikarską, osiągamy wyniki porównywalne, a nawet lepsze, niż wiele dotowanych portali kresowych i polonijnych.
Jeśli doceniasz naszą pracę, możesz postawić nam symboliczną kawę buycoffee.to/wb24info lub zostać naszym patronem i wspierać nas cyklicznie patronite.pl/wb24info. Każda pomoc ma znaczenie!
