111 lat temu (1914) urodził się kpt. Antoni Rymsza “Maks”, kresowy bohater Armii Krajowej, którego działalność związana była z dzisiejszą Białorusią. Pełnił funkcję dowódcy plutonu konnego w oddziale Antoniego Burzyńskiego “Kmicica”, który stacjonował w rejonie jeziora Narocz. Był także zastępcą osławionego majora Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” z 5 Brygady Wileńskiej AK.
Działalność konspiracyjna na Kresach
Po wybuchu II wojny światowej, Antoni Rymsza zaangażował się w działalność konspiracyjną na Wileńszczyźnie. W 1940 roku złożył przysięgę w Brygadzie „Świtosław” pod dowództwem mjr. Stefana Świchowskiego „Sulima”, gdzie powierzono mu dowództwo I Kompanii. Po zamordowaniu przez Sowietów płk. Dureckiego-Lubeckiego, na bazie Brygady „Świtosław” utworzono oddział „Kmicica” pod dowództwem por. Antoniego Burzyńskiego. Antoni Rymsza pełnił funkcję dowódcy oddziału konnego.
Zdjęcie z jesieni 1943 r. przedstawia “Kmicicowców” w szeregach brygady “Łupaszki” (fot. postawyiokolice.blogspot.com)
W wyniku podstępnego rozbrojenia polskich partyzantów przez sowieckie oddziały Markowa, por. Burzyński został zamordowany, a 83 jego ludzi rozstrzelano. Rymsza, przebywający poza obozem, uniknął śmierci dzięki pomocy Żyda Berki, którego wcześniej uratował przed Niemcami. Po tym wydarzeniu, Rymsza dołączył do 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej (5. WBAK) pod dowództwem mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, gdzie objął dowództwo 3. Szwadronu.
Kapitan Antoni Rymsza ps. „Maks” (fot.pamietajskadjestes.pl)
W trakcie działalności w 5. WBAK, Szwadron pod dowództwem Rymszy przeprowadził liczne potyczki z Sowietami, Niemcami i Litwinami. Za odwagę i skuteczność w działaniach bojowych, Rymsza został mianowany porucznikiem i odznaczony Krzyżem Walecznych. W październiku 1944 roku, na mocy rozkazu płk. Władysława Liniarskiego „Mścisława”, awansował na stopień kapitana.
Po wojnie
Po rozwiązaniu Armii Krajowej, Antoni Rymsza wraz z żoną Aldoną (z domu Lenczewska) osiedlił się w Gdańsku. Tam, mimo oficjalnej amnestii, kontynuował działalność konspiracyjną, spotykając się m.in. z „Łupaszką”, „Sulimą” i innymi dowódcami AK. W 1948 roku, po dekonspiracji, został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa i skazany przez radziecki trybunał wojskowy na karę śmierci, zamienioną na 25 lat zesłania na Kołymę.
Aldona Rymsza ps. Aldona (fot. goniec.pl)
Po powrocie do Polski w 1959 roku, Antoni Rymsza osiedlił się w Prochowicach, gdzie zmarł 4 lipca 1994 roku. Pochowany wraz z żoną Aldoną i synem Wiesławem na cmentarzu w Prochowicach.
Mural upamiętniający Aldonę i Antoniego „Maksa” Rymszów w Lublinie (fot. miedziowe.pl)
Kresowiak
