206 lat temu, 5 maja 1819 roku, w majątku Ubiel, położonym nieopodal Mińska, urodził się Stanisław Moniuszko – kompozytor, dyrygent i pedagog, który przeszedł do historii jako „ojciec polskiej opery narodowej”.
Moniuszko pochodził z rodziny szlacheckiej o patriotycznych tradycjach – jego ojciec i wuj służyli w armii Napoleona. Pierwsze lekcje muzyki pobierał od matki, Elżbiety Madżarskiej, która zaszczepiła w nim miłość do fortepianu. Naukę kontynuował w Warszawie i Mińsku, a następnie w Berlinie pod kierunkiem Carla Friedricha Rungenhagena, gdzie zdobył solidne podstawy kompozytorskie.
Dwór Moniuszków w Ubielu (autor: Napoleon Orda)
Po powrocie z Berlina osiedlił się w Wilnie, gdzie pracował jako organista w kościele św. Jana i udzielał prywatnych lekcji muzyki. W 1840 roku poślubił Aleksandrę Müller, z którą miał dziesięcioro dzieci. W Wilnie powstały jego pierwsze operetki, takie jak “Loteria” i “Żółta szlafmyca”, jednak prawdziwy przełom nastąpił w 1848 roku wraz z premierą opery “Halka” w wersji dwuaktowej. Pełna wersja czteroaktowa z 1858 roku przyniosła mu ogólnopolskie uznanie.
Stanisław Moniuszko (grafika Adolphe’a Lafosse’a)
Kościół św. Jana Chrzciciela w Wilnie, w których Moniuszko pracował jako organista (fot. wikipedia/lestat)
W 1858 roku Moniuszko przeniósł się do Warszawy, gdzie objął stanowisko dyrygenta Opery Warszawskiej. W tym okresie powstały jego najsłynniejsze dzieła, takie jak “Straszny dwór” (1865), “Hrabina”, “Verbum nobile” i “Paria”. Jego muzyka była głęboko zakorzeniona w polskiej tradycji ludowej i patriotycznej, co czyniło ją bliską sercom słuchaczy.
Stanisław Moniuszko (rys. Ksawery Pillati)
Moniuszko skomponował ponad 300 pieśni, wiele z nich do tekstów wybitnych poetów, takich jak Adam Mickiewicz czy Jan Kochanowski. Jego twórczość obejmuje również kantaty, msze, balety i utwory instrumentalne. Był nie tylko kompozytorem, ale także nauczycielem – w 1864 roku został profesorem w Instytucie Muzycznym w Warszawie.
Scena z Verbum nobile (rys. z 1861)
Zmarł 4 czerwca 1872 roku w Warszawie na atak serca. Jego pogrzeb na cmentarzu Powązkowskim stał się wielką manifestacją narodową, gromadzącą tłumy żałobników.
Kresowiak
