Podczas tegorocznej Nocy Muzeów w warszawskim Muzeum Wolnej Białorusi zaprezentowano pięć unikalnych zabytków historyczno-kulturowych, które białoruskie inicjatywy emigracyjne nabyły za granicą.
Wśród prezentowanych eksponatów znalazły się m.in. Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego z 1693 roku, dwie mapy Radziwiłłowskie z XVII wieku, książka podróżnicza „Peregrynacja do Ziemi Świętej” Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła oraz list wojewody brzeskiego Jana Antoniego Garaina z 1773 roku.
List wojewody brzeskiego (fot. Białoruska Redakcja Polskiego Radia)
Część eksponatów wróci na Białoruś
Dwa najważniejsze artefakty – Statut WKL i jedna z map Radziwiłłowskich – zostały już przypisane do konkretnych instytucji: muzeum krajoznawczego w Nowogródku oraz zamku w Nieświeżu. Zakupu dokonała inicjatywa „Maldzis”, działająca na rzecz zachowania białoruskiego dziedzictwa.
Pozostałe przedmioty – druga mapa, książka Radziwiłła oraz unikalny list wojewody – zostały nabyte przez Klub Białoruskich Mecenasów i Muzeum Wolnej Białorusi przy wsparciu Białoruskiej Rady Kultury. Ich celem jest ukazanie wkładu pochodzących z Białorusi postaci w historię Europy i rozwój cywilizacji.
Symbolika artefaktów
Mapy Radziwiłłowskie z lat 1630 i 1649 to pierwsze tak szczegółowe kartograficzne przedstawienia Wielkiego Księstwa Litewskiego. Stworzone przez kartografa Tomasza Makowskiego na zamówienie Mikołaja Radziwiłła „Sierotki”, były odpowiedzią na ówczesne fałszywe wyobrażenia o WKL jako o dzikiej i zacofanej krainie. Mapa pokazywała, że państwo to jest dostępne i rozwinięte – „można tam dotrzeć nie mocząc nóg”.
Mapa Radziwiłłowska (fot. Białoruska Redakcja Polskiego Radia)
Statut WKL był jednym z najważniejszych dokumentów prawnych swojej epoki. Zawierał przepisy, które regulowały życie społeczne i polityczne. Po wydaniu w języku starobiałoruskim, dokument ten cieszył się tak dużym zainteresowaniem, że doczekał się wydań także po polsku (m.in. w 1611 i 1744 roku).
Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego w języku polskim (fot. Białoruska Redakcja Polskiego Radia)
„Peregrynacja” to relacja Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła z podróży do Ziemi Świętej w wieku 33 lat. Autor, będący wysokim rangą urzędnikiem, opisał szczegółowo swoje przeżycia, w tym próbę przewiezienia egipskich mumii do Nieświeża – zrezygnowano z tego planu po burzy na morzu, uznanej za „klątwę mumii”.
“Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła peregrynacja do Ziemi Świętej” (fot. Białoruska Redakcja Polskiego Radia)
Najbardziej tajemniczym eksponatem był list wojewody brzeskiego Jana Antoniego Garaina, napisany w czasie Sejmu Rozbiorowego w 1773 roku. Wojewoda opisuje w nim naciski, którym był poddawany, aby zatwierdzić rozbiór Rzeczypospolitej, oraz swoją odmowę podpisania dokumentów. List ma wymiar polityczny i symboliczny – ukazuje opór patriotów wobec rozbiorów.
Oprac. na podst. polskieradio.pl
