184 lata temu (1841) zmarł Julian Ursyn Niemcewicz – dramaturg, powieściopisarz, poeta i pamiętnikarz, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli polskiego oświecenia. Urodził się w Skokach na ziemi brzeskiej.
Ojciec, Marceli Niemcewicz, był podczaszym mielnickim. Julian zdobył wykształcenie w warszawskim Korpusie Kadetów. W 1777 r. został adiutantem księcia-generała Adama Kazimierza Czartoryskiego, a w latach 1783–1788 podróżował po krajach zachodnich. Po powrocie do kraju rozpoczął działalność polityczną. Był posłem inflanckim, członkiem Stronnictwa Patriotycznego, jednym z założycieli Zgromadzenia Przyjaciół Konstytucji Rządowej oraz współautorem projektu Konstytucji 3 maja. Wydawał także polityczną „Gazetę Narodową i Obcą”.
Pałac Niemcewiczów w Skokach na Białorusi (fot. planetabelarus.by)
Podczas insurekcji był sekretarzem Tadeusza Kościuszki. W bitwie pod Maciejowicami został wzięty do niewoli i osadzony w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu. W 1796 r., po uwolnieniu, wyjechał razem z Kościuszką do USA. Do kraju wrócił w 1807 r. Został wówczas sekretarzem senatu w Księstwie Warszawskim, a potem Królestwie Kongresowym, oraz wizytatorem szkół.
Portret Juliana Ursyna Niemcewicza, 1796 (autor: Jan Chrzciciel Lampi)
W 1822 r. zamieszkał w podwarszawskim Ursynowie, gdzie zajmował się ogrodnictwem i literaturą. Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk, a od 1826 jego prezesem. Choć powstanie listopadowe powitał z umiarkowanym entuzjazmem, został członkiem Rządu Narodowego. W 1831 r. wyjechał do Londynu z misją uzyskania pomocy militarnej dla powstania. Misja się nie powiodła, a Niemcewicz nie powrócił do kraju, lecz w 1833 r. osiadł Paryżu.
Rzeźba epitafijna Niemcewicza i Kniaziewicza w kolegiacie św. Marcina w Montmorency dłuta Władysława Oleszczyńskiego (fot. wikipedia.org)
Na emigracji związał się ze stronnictwem Adama Czartoryskiego. Działał politycznie, pełnił funkcje honorowe, pisał pamiętniki. W życiu politycznym Niemcewiczowi zawsze towarzyszyła literatura, z której starał się także czerpać dochody na swoje utrzymanie. Zajmował się wieloma gatunkami literackimi, był wybitnym poetą, powieściopisarzem, dramaturgiem. Klasykę literatury tworzą jego dzieła takie jak: komedia polityczna „Powrót posła”, praca historyczna „Dzieje panowania Zygmunta III”, tragedia „Władysław pod Warną”, „Śpiewy historyczne”, powieści „Dwaj panowie Sieciechowie” i „Jan z Tęczyna”. Zmarł w wieku 84 lat w Paryżu. Został pochowany na cmentarzu w Montmorency.
Źródło: muzhp.pl
