222 lata temu, 9 czerwca 1803 r., w Nieświeżu (obecnie Białoruś) urodził się Adolf Januszkiewicz – poeta, filomata, uczestnik Powstania Listopadowego i zesłaniec syberyjski, który stał się pionierem badań nad kulturą i prawodawstwem narodów Azji Środkowej, zwłaszcza Kazachów i Kirgizów.
Kształcił się u dominikanów w Nieświeżu, później w gimnazjum w Winnicy na Podolu. W latach 1821–1823 studiował filologię na Uniwersytecie Wileńskim, wchodząc do kręgu filaretów – młodzieży twórczej zainspirowanej romantyzmem.
Adolf Januszkiewicz
Zadebiutował w 1821 r. w „Dzienniku Wileńskim” utworem „Meliton i Ewelina”. Był oddanym propagatorem poezji Mickiewicza, szczególnie na Podolu.
Po ukończeniu studiów mieszkał m.in. w Kamieńcu Podolskim i majątku Dziahylnia. W 1826 r. zasiadał w sądzie cywilnym w Kamieńcu, ale w 1829 r. wyjechał na leczenie – odwiedził Karlowe Wary, południową Francję i Włochy. We Włoszech spotkał Mickiewicza i Edwarda Odyńca.
Zamek w Kamieńcu Podolskim (fot. Grzegorz Gołębiowski/wikipedia.org)
W czasie Powstania Listopadowego walczył po stronie powstańców, został ranny i uwięziony. W marcu 1832 r. skazano go początkowo na śmierć, lecz wyrok zamieniono na zesłanie na Syberię, konfiskatę majątku i utratę szlachectwa. Przebywał w Tobolsku, Żelakowej Wsi i Iszymie. Jego dom stał się wtedy ośrodkiem życia kulturalnego zesłańców.
W latach 1839–1840 przebywał w Omsku, pracował jako urzędnik i tłumacz oraz badał Kazachstan i Kirgizję. Spisał dziennik z podróży po Syberii – ważny dokument kulturowy. Tłumaczył m.in. „Historię podboju Anglii przez Normanów”.
Mural Adolfa Januszkiewicza w stolicy Kazachstanu – Astanie (fot. orpeg.pl)
W 1856 r. ułaskawiony, powrócił do Dziahylnia, ale był już ciężko chory na gruźlicę. Zmarł 19 czerwca 1857 roku w swoim majątku.
Kresowiak
