Калі вы пачалі сваю святарскую дзейнасць у Навагрудку?

Гэта было ў 1977 годзе, калі я скончыў сярэднюю школу. Тады, а то і некалькімі месяцамі раней, я наведаў свайго пробашча ў вёсцы Дзярэўна, за некалькі дзясяткаў кіламетраў ад Мінска, і тады ўжо ведаў , што хачу стаць святаром. Спачатку хацеў вучыцца ў семінарыi ў Рызе. Але там мяне не прынялі. Я даведаўся, што так склалася па трох прычынах: мне не споўнілася 18 гадоў, я не вайсковец, і ў мяне не было штатнага пагаднення з Мінска. Без выканання гэтых трох умоў я не мог нават марыць аб паступленні ў адкрытую духоўную семінарыю.

Але ці не кінулі вы намаганні далучыцца да духавенства?

Не, я не здаваўся. Разам са сваім пробашчам я паехаў у Нядзведзіцу пад Барановічамі, дзе пробашчам парафіі ў той час быў генеральны вікарый Пінскай дыяцэзіі ксёндз Вацлаў Пяткоўскі. Я меў з ім доўгую размову, і пасля гэтай размовы вікарый вырашыў, што сам падрыхтуе мяне да святарства. Мая вучоба павінна была пачацца ў Недзьведзіцы ў жніўні 1977 года.

(…)

Пасля арміі ты прыехаў адразу ў Наваградак?

Рашэнне генеральнага вікарыя ад 1982 года яшчэ дзейнічала, і таму ў чэрвені, менш чым праз два месяцы пасля дэмабілізацыі, я прыехаў сюды. Мяне запісалі сваяком гаспадыні. Інакш і быць не магло. На той час айцец Навачэк быў ужо памёр — памёр 3 лютага 1984 года. Час ад часу ксёндз Ежы Росяк ездзіў у Навагрудак з Палонечкі за восемдзесят кіламетраў. Улады ўжо ведалі, што я святар, бо перад адыходам у армію, у 1982 годзе, я цэлебраваў Імшу перад усімі парафіянамі ў роднай вёсцы. Пробашч тады захварэў, дык я яго замяніў. Пазней я даведаўся, што ўлады вельмі цікавіліся, як усё прайшло. І яны, напэўна, усё напісалі ў сваіх файлах…

Аднак рэгістрацыя ў Навагрудку не была роўнай рэгістрацыі, выдадзенай прадстаўніком рэлігіі.

Канешне не. Таму адразу пасля маёй рэгістрацыі ў Навагрудку мы пачалі спрабаваць рэгістравацца на штатнага чалавека. Адзінаццаць месяцаў адмаўляліся пагаджацца. Збівалі парогі і ў Гродзенскім ваяводстве, і ў сталіцы Беларускай рэспублікі ў Мінску, і ў самой Маскве. За гэтыя адзінаццаць месяцаў мясцовыя каталікі здзейснілі каля шасцідзесяці такіх паездак у розныя кабінеты.

Што гэта былі за людзі?

Гэта была група палякаў з Наваградка і яго ваколіц. У асноўным людзі сталага веку, якія нават у тыя дні, калі святара не было, заўсёды прыходзілі ці прыходзілі ў касцёл па нядзелях. Яны ў адзіноце маліліся на ружанцы, гадзінамі спявалі і прамаўлялі літаніі. Па нядзелях яны ставілі арнат на алтар, ставілі келіх і самі чыталі малітвы святой Імшы. Яны былі такімі.

Ці выконвалі вы тут якія-небудзь святарскія функцыі падчас рэгістрацыі?

Я пачаў спавядацца ў сакрыстыі, але праз тры тыдні ў мясцовую ўправу выклікалі царкоўны камітэт і чыноўнік, які курыраваў тут рэлігійнае жыццё, прыгразіў, што калі я не перастану спавядацца, улады закрыюць царкву і парафія будзе мець вялікую непрыемнасці. Таму мы вырашылі, што будзем патрабаваць юрыдычнай рэгістрацыі, а я буду адпраўляць імшу ў закрытым рэжыме. Я таксама хадзіў у такія ўжо надзейныя дамы і наведваў там хворых, хрысціўся і спавядаўся. Я ніяк не мог весці пахаванне… А па нядзелях? Ну, я сядзеў на лаўках разам з людзьмі, я маліўся з імі, і я проста быў сярод іх. Вось так выглядала праца звонку. І ціха, паасобку, для невялікай групы людзей, вядома, я праводзіў нейкую катэхезу, агульныя малітвы. І так было адзінаццаць месяцаў.

Якім было рэлігійнае ўсведамленне мясцовых католікаў, калі вы ўступілі ў парафію ў Навагрудку?

Атэізацыя, безумоўна, нанесла вялікі хаос, вялікую шкоду душы чалавека. Што датычыцца пытанняў веры і рэлігійнасці, то, напрыклад, патрэба ў малітве ў асноўным знікла. Большасць людзей не адчуваюць, што трэба маліцца, што трэба прыходзіць у нядзелю, але, можа, і ў будні дзень, у касцёл. Вельмі часта кажуць, што дастаткова верыць, і вячэрняя або ранішняя малітва згасае. На нейкае вялікае свята яны зноў прыйдуць у царкву, але думаюць, што гэтага дастаткова, што не трэба больш займацца. Самае страшнае, калі едуць у вялікія гарады. Яны не спрабуюць неяк аб’яднацца, гэтыя вернікі, канечне, не спрабуюць стварыць супольнасць і, напрыклад, разам пабудаваць капліцу ці касцёл, дзе яны маглі б збірацца разам. Няма ўсведамлення таго, што каталік таксама адказны за жыццё сваёй каталіцкай супольнасці. Лепш за ўсё, калі прыйдзе святар і сам пабудуе. Або хай пабудуе дзяржаву.

Але ці ёсць у Савецкім Саюзе сэнс, што чалавек адказвае за дзейнасць нейкай суполкі?

Дакладна! Чалавек застаўся

Пасылаю
Рэйтынг чытачоў
0 (0 галасоў)

пра аўтара

Władysław Boradyn

Władysław Boradyn

Cтудэнт Цэнтра усходнееўрапейскіх даследаванняў Варшаўскага ўніверсітэта. Актывiст Фонду «Młode Kresy» i cябра Саюза палякаў на Беларусі. Стваральнік і рэдактар блога nowogrodczyzna.jimdo.com, мэтай якога з'яўляецца папулярызацыя польскай гісторыі і культурнай спадчыны Навагрудчыны.