Зыгмунт Лазінскі – адна з найвыбітнейшых постацяў Касцёла на Крэсах. Вязень царскай і савецкай улады, ён заўсёды адстойваў веру і рашуча выступаў супраць атэістычнага камунізма.
Ён лічыцца адным з велікамучанікаў Касцёла ў Беларусі, побач са св. Язафатам Кунцэвічам і св. Анджэем Баболя. У 1957 годзе пачаўся яго беатыфікацыйны працэс, а ў 1993 годзе Папа Ян Павел ІІ прызнаў Зыгмунта Лазінскага Слугой Божым.
Быў вязнем у царскай і бальшавіцкай Расіі. У 1920 г. бальшавікі другі раз арыштавалі біскупа і перавезлі ў маскоўскую Бутырскую турму. Там ён правёў 11 месяцаў. Дзякуючы дыпламатычным намаганням польскага ўрада ён быў вызвалены і ў ліпені 1923 года трапіў у Польшчу. Яму так і не дазволілі вярнуцца ў сваю дыяцэзію.
Гэта ўнікальная фігура для гiсторыi Навагрудчыны. Нарадзіўся тут у памешчыцкай сям’і 5 чэрвеня 1870 г. (Барацін каля Навагрудка), адразу пасля вяртання ў Польшчу пасяліўся ў Навагрудку, дзе ў 1925 г. быў прызначаны біскупам створанай тады Пінскай дыяцэзіі.
Вось што пісаў у сваіх мемуарах Аляксандр Зверко пад назвай “Wsłuchane w sygnały Ziemi Nowogródzkiej…” : «Непасрэдна перад Вялікаднем 1932 года мы пачулі ў Пінску вестку пра небяспечную хваробу біскупа Зыгмунта Лазінскага. Увесь Навагрудак маліўся за свайго любімага Пастыра. Мы ведалі ўсе абставіны яго пакут – ён адмаўляўся нават ад наркоза, яго аперуюць. Аперацыя аказалася запозненай… Урэшце, яго просьба: не дай мне заснуць, Я не хацеў бы прапусціць такі прыгожы момант, як смерць у жыцці чалавека… Яго апошнія словы: «De profundis clamavi…».
Вялікая субота, 26 сакавіка. Нягледзячы на жалобу, белы колер адзення на памінальнай службе … здарылася нешта вельмі важнае … слёзы натоўпу ў Фары і … Алілуя! Ён быў сынам Навагрудка і як сын гэтай зямлі – быў бескампрамісны на службе Польшчы. Як ніхто іншы разумеў зямлю курганоў.
Гэта ён прывёў сясцёр назарэтанак у Навагрудак, паказваючы ім сваім жыццём шлях малітвы, пакуты і пакорнага служэння.
Усе мы памяталі, відаць, зусім нядаўна, яго незвычайны iнгрэс у касцёл св. Міхала, калі ў 1921 годзе ён быў высланы з Мінска, выбраў наш горад у якасці часовага месца знаходжання.
На сустрэчу з Пастырам выйшаў увесь горад. Яго віталі веруючыя з розных канфесій а таксама прадстаўнікі ўлады. Яго вітала праваслаўная царква. Ад яўрэйскай супольнасцi выступіў важны рабін, які прыехаў аж з Ліды. Гэта сведчыла аб пашане, якую гэтая частка грамадства на гэтай зямлi мела да нашага біскупа. Рабін гаварыў па-польску і на іўрыце ў духу вялікага сяброўства. Уявіце сабе здзіўленне прысутных, калі біскуп адказаў доўгім разважаннем на іўрыце. Яўрэі, якія сабраліся, паказваюць свой энтузіязм, уздымаючы рукі і спяваючы прыгожы псальм. У памяці засталiся гарманічныя лацінскія псальмы са спевамi рускіх хораў.
Навагрудчане, утаропіўшыся ў твар свайго вялікага святара, зняволенага і цкаванага царскім рэжымам і яго пераемнікамі, ведалі яго гісторыю на памяць…
Бясстрашны пастыр прыносіў суцяшэнне, ратаваў іскры каталіцкага і польскага жыцця ў снежных пустынях Сібіры. Падчас вайны ён дабраўся да самых страчаных і забытых лагераў у свеце. Ён быў натхняльнікам і надзеяй у самых цяжкіх і цяжкіх перажываннях свайго народа. Яго спосаб прыцягнуць людзей, таксама далёкіх ад каталіцкай веры, уражваў. Адвага – гэтая рыса, якая найбольш цанілася з усіх чалавечых якасцяў, – захапляла людзей, прымушала думаць пра самае галоўнае, калі трэба – трывожыла. Ён быў асобай з такой магутнай маральнай сілай, што нядзіўна для жыхароў Навагрудка, што гэты вялікі ксёндз быў, ёсць і застанецца іх найпрыгажэйшай любоўю і надзеяй сярод гэтай супольнасці».
