– Гэтыя некалькі дзясяткаў дзён баёў зрабілі Львоў адважным воінам. Таму я, як Галоўнакамандуючы, задачай якога з’яўляецца ўзнагароджванне самых адважных сярод адважных, вырашыў, што магу даць вашаму гораду найвышэйшы вайсковы знак – казаў Юзэф Пілсудскі ў 1920 годзе.
22 лістапада 1920 года Юзэф Пілсудскі прыехаў у Львоў, каб ушанаваць гэты горад найвышэйшай польскай баявой узнагародай — крыжам Virtuti Militari — за яго палымяны патрыятызм і бяспрыкладную адвагу, праяўленыя ў лістападзе 1918 года.
Урачыстасць адбылася на плошчы Найсвяцейшай Панны Марыі ля падножжа помніка Адаму Міцкевічу. Маршал упрыгожыў герб горада ў другую гадавіну вызвалення Львова (22 лістапада 1918 г.).
Канфлікт вакол роднай зямлi
Польска-ўкраінскія баі за горад разгарэліся 1 лістапада 1918 года. Непрадбачаная акцыя была накіравана супраць палякаў, гэта значыць пераважнай большасці жыхароў Львова. Украінцы, якія ў той час складалі нязначную меншасць у горадзе над Полтвай, прэтэндавалі на тэрыторыю Галіцыі ад ракі Збруч да ракі Сан. На іх думку, Львоў быў украінскім горадам, а палякі павінны былi адысцi за Сан.
У адказ члены польскіх падпольных арганізацый (у тым ліку ваеннапалонных і PKW) арганізаваліся ў атрады, да якіх стыхійна далучыліся студэнты, маладыя скаўты, малодшыя школьнікі і самыя маладыя студэнты, г. зн. знакамітыя львоўскія арляняты. Вялікая заслуга ў захаванні Галіцыі і Львова ў межах ІІ Рэчы Паспалітай належыць асабліва непаўналетнім абаронцам горада, якія ў лістападзе 1918 г. ахвярна і гераічна змагаліся з пераважнай сілай Украіны, падаючы прыклад незвычайнага патрыятызму і гераізму.
Пра тое, што 11 лістапада Польшча аднавіла незалежнасць, абаронцы Львова даведаліся толькі з газет. Між тым пералом у баях адбыўся толькі праз шэсць дзён, калі абаронцам удалося адбіць адну з найбуйнейшых атак украінцаў. Фінальная бітва за горад адбылася 21 лістапада. Пасля цяжкіх баёў 22 лістапада ўвесь Львоў апынуўся ў руках палякаў.
«Заўсёды верныя»
— Гэтыя некалькі дзясяткаў дзён баёў зрабілі Львоў адважным воінам, таму я, як Галоўнакамандуючы, задачай якога з’яўляецца ўзнагароджанне самых смелых сярод адважных, з усёй добрасумленнасцю і ў той жа час з пачуццём шчасця я вырашыў, што магу ўручыць вашаму гораду вышэйшы воінскі знак. Як найстарэйшы кавалер ордэна Virtuti Militari, падымаю тост – за горад Львоў, няхай жыве кавалер ордэна Virtuti Militari! – казаў 22 лістапада 1920 г. Юзэф Пілсудскі.
Virtuti Militari – гэта найстарэйшы ваенны ордэн у свеце на сённяшні дзень. Ідэя заснавання ўзнагароды за баявыя заслугі нарадзілася падчас польска-расійскай вайны, якая працягвалася 18 мая 1792 года. Ініцыятарам быў кароль Станіслаў Аўгуст.
Да Другой сусветнай вайны Львоў быў адзіным польскім горадам, узнагароджаным ордэнам Virtuti Militari. Наступнай — за стойкасць і гераізм у баях — стала Варшава. Каля 26 тыс. чалавек былі ўзнагароджаны ваеннымi ордэнамі.
📅 #TegoDnia 1918 r. Lwów – w wyniku ofensywy wojsk polskich – został ostatecznie uwolniony od oddziałów ukraińskich, które dokonały agresji na to polskie miasto, a teraz zostały z niego zupełnie wyparte. 2 lata później Józef Piłsudski odznaczył Lwów orderem Virtuti Militari. pic.twitter.com/kyaMGesMRE
— Instytut Pamięci Narodowej (@ipngovpl) November 22, 2022
Крынiца: polskieradio.pl
