21 лютага мы адзначаем Міжнародны дзень роднай мовы. Гэта штогадовае свята было заснавана ЮНЕСКА 17 лістапада 1999 года. Cвята павінна паказаць моўную разнастайнасць, якая з’яўляецца фундаментальным элементам культурнай спадчыны, а таксама ўказаць на ўнікальнасць родных моў.
Па-польску размаўляе каля 50 мільёнаў чалавек у Польшчы і за мяжой. Часткова дзякуючы агульнай мове людзі, якія жывуць у розных частках свету, належаць да розных асяроддзяў або пакаленняў – яны адчуваюць, што належаць да адной супольнасці.
– У адной з нядаўніх статыстычных даных ААН мы знаходзіліся па ступені моўнай устойлівасці дзесьці ў канцы трэцяй дзясяткі. Напэўна, гэта было 27-28 месца. З гэтага вынікае, што гэта нядрэнна, бо ў нас на зямным шары icнуе 5-6 тысяч моў. Статыстычна гэта выглядае добра, але ёсць некаторыя з’явы, якія выклікаюць занепакоенасць – кажа праф. Яраслаў Ліберэк з Інстытута польскай філалогіі факультэта польскай і класічнай філалогіі Універсітэта Адама Міцкевіча ў Познані.
Граматыка не праблема
– Большая праблема можа ўзнікнуць, калі мы пачнем злоўжываць ангельскай мовай нерэфлексійна і манерна, – адзначае ён.
У мове, як у люстэрку, адбіваюцца ўсе моды і ўплывы. Наша родная мова знаходзіцца пад уплывам сацыяльных сетак, англасаксонскай культуры, якая даходзіць да нас, напрыклад, у музыцы ці літаратуры. «Я б назваў гэта манернасцю або модай празмернага выкарыстання пэўнага набору англійскай лексікі», — тлумачыць ён. — Мы адчуваем, што ангельская мова нас «наводніць», але насамрэч гэта зводзіцца да некалькіх сотняў празмерна ўжываных, трывіяльных слоў.
У польскіх крамах дагэтуль у нас «крычаць» англамоўныя лозунгі. Прадукты апісваюцца на замежных мовах, а на адваротным баку ўпакоўкі налепкі з тлумачэннямі па-польску. — У канцы 1990-х гадоў быў прыняты Закон аб польскай мове, які прадугледжваў, што тавары павінны называцца па-польску, — нагадвае прафесар. – Дзяржгандаль мае права правяраць магазіны і рынкі, пры выяўленні недахопаў можа накласці штраф. На жаль, здаецца, тут не хапае ціску кліентаў. Можа, варта ўзяць прыклад з Францыі, у якой моўны закон самы строгі ў Еўропе, дадае ён.
Як клапаціцца пра польскую мову?
Польская мова — наша агульнае дабро. Кожны з нас ёю карыстаецца, кожны з нас на яе ўплывае. «Мова — гэта аўтатэлічная каштоўнасць культуры», — падкрэслівае госць Польскага радыё. – Гэта значыць, што гэта сама па сабе каштоўнасць. Мы ўсе адказныя за гэта.
Многія лінгвісты лічаць, што чытанне літаратуры дапаможа нам берагчы родную мову. Прафесар Ліберэк таксама прапануе выкарыстоўваць здаровы сэнс і гутарковую мову. — Гутарковая мова — гэта простая мова, мова паўсядзённых зносін, і не трэба баяцца цягнуцца да простых узораў, якія ў ёй змяшчаюцца, — кажа прафесар. – Давайце карыстацца здаровым сэнсам і ўдасканальваць мову, чытаючы добрыя тэксты. Тады мы атрымаем добры вынік.
Крыніца: polskieradio.pl/ORPEG
Fot. Pixabay
