20 ліпеня 1797 г. упершыню публічна прагучаў «Мазурaк Дамброўскага». Твор Юзaфа Выбіцкага быў створаны як пратэст супраць сцірання Польшчы з карты Еўропы. Песня з’яўляецца дзяржаўным гімнам больш за сто гадоў.
Калі загучалі воклічы, усё каралеўскае войска на ўвесь голас заспявала родную песню: Багародзіца, а потым, падняўшы коп’і, кінулася ў бой – такую карціну пачатку Грунвальдскай бітвы нарысаваў у сваіх хроніках Ян Длугаш… Багародзіца лічыцца найстарэйшай польскай рэлігійнай песняй і першым польскім гімнам. Функцыю гімна выконвала таксама песня Gaude Mater Polonia, што азначае Радуйся, Маці, Польшча. Гімн быў створаны ў сярэдзіне XII стагоддзя з нагоды кананізацыі св. Станіслава. Яе спявалі рыцары пасля перамогі.
У перыяд падзелаў папулярная была песня 1816 года Boże, coś Polskę… Першапачаткова напісаная ў гонар рускага цара Аляксандра I, які таксама быў каралём Польшчы. Фраза, якая ўсхваляла цара, перайшла ў словы: «Вярні нам, Госпадзі, вольную Айчыну». Пасля аднаўлення незалежнасці песня была сур’ёзным кандыдатам на польскі гімн.
Пасля падзелаў палякі пакладалі свае надзеі на аднаўленне незалежнасці ў Напалеонe Банапартэ. Французскі імператар стаяў на чале войска, якое разграміла Аўстрыю, Прусію і Расію. У 1797 годзе ў паўночнай Італіі разам з французскай арміяй былі сфарміраваны польскія легіёны пад камандаваннем генерала Яна Генрыка Дамброўскага. Там жа нарадзілася песня, якая хутка набыла папулярнасць сярод легіянераў, дайшла яна і да абшараў усіх трох падзелаў. Песню польскіх легіёнаў у Італіі напісаў Юзаф Выбіцкі, пісьменнік і палітык. У апошнія гады існавання Рэчы Паспалітай ён далучыўся да рэформаў, накіраваных на выратаванне дзяржавы. Быў членам сейма, займаўся распрацоўкай падручнікаў. Выдаваў палітычныя часопісы і літаратурныя творы. Актыўна ўдзельнічаў у стварэнні польскіх легіёнаў.
Генерал Ян Генрык Дамброўскі на чале польскіх легіёнаў у Італіі (карціна Юліюша Косака)
Тэкст «Песні легіёнаў…» быў напісаны летам 1797 года на мелодыю народнай мазуркі. Упершыню яна прагучала ў ліпені таго ж года падчас урачыстых провадаў легіянераў, якія пакідалі месца дыслакацыі ў Рэджа-Эміліі. Тэкст песні быў надрукаваны ў 1899 годзе ў польскім часопісе, які выходзіў у Італіі.
Факсіміле рукапісу «Мазурка» Дамброўскага Юзафа Выбіцкага (фота: anthem.pl)
У Польшчы песня, шырока вядомая як мазурак Дамброўскага, прагучала ў 1806 годзе, калі легіёны пад камандаваннем генерала Дамброўскага дайшлі да Познані. Яе спявалі салдаты Княства Варшаўскага і салдаты народных паўстанняў 1831 і 1863 гадоў. Песня гучала з нагоды нацыянальных святаў. Гэта была самая папулярная песня «для суцяшэння сэрцаў». У ХІХ стагоддзі словы мазуркі… перакладаліся еўрапейскімі паэтамі, якія сімпатызавалі палякам i якія змагаліся за незалежнасць. Твор перакладзены на 17 моў свету. Асаблівую папулярнасць набыў у 1848 годзе – падчас рэвалюцыйных падзей Вясны народаў ён прагучаў на вуліцах Вены, Прагі і Берліна.
Мазурaк Дамброўскaга стаў афіцыйным гімнам Польшчы 26 лютага 1927 года, але не на падставе канстытуцыі, як у выпадку з гербам і сцягам, а на падставе пастановы міністра ўнутраных спраў. Сёння мазурак Дамброўскага ахоўваецца палажэннем Канстытуцыі Рэспублікі Польшча і Закона аб нацыянальнай сімволіцы. Але і без гэтых правілаў трэба памятаць, што ўсе сімвалы заслугоўваюць павагі. Гімн выконваецца ва ўрачыстыя моманты. Слухаючы і спяваючы, станьце ў паважнай, сур’ёзнай і спакойнай позе.
Крыніца: muzhp.pl
Фота: strefapsotnika.pl
