У кастрычніку спаўняецца 500 гадоў з дня першай публікацыі знакамітай паэмы “Песня пра зубра”. Твор упершыню быў апублікаваны ў Кракаве ў 1523 годзе. Яго аўтарам з’яўляецца Мікола Гусоўскі, польска-беларускі паэт з тэрыторыі Вялікага княства Літоўскага, які пісаў на латыні. Паэма была прысвечана каралеве Боне.
Епіскап плоцкi Эразм Цёлэк хацеў падарыць Папе Льву X чучала зубра разам з паэмай. Напісанне яе ён даручыў Міколу Гусоўскаму, які суправаджаў духоўнага ў падарожжы ў Рым. Чучала зубра было дастаўлена ў Ватыкан дзякуючы намаганням ваяводы віленскага, Мікалая Радзівіла. Аднак перад завяршэннем твора 1 снежня 1521 года Папа пайшоў з жыцця. Праз некалькі месяцаў пайшоў з жыцця і біскуп Цёлэк.
Вокладка 1-га кракаўскага выдання (1523) «Песні пра зубра»
У такой сітуацыі Гусоўскі вярнуўся на радзіму, і “Песню пра зубра” апублікаваў у Кракаве, прысвяціўшы твор каралеве Боне. Аўтар натхняўся паэмамі паляўнічай тэматыкі, створанымі ў той час на замову Льва X; перш за ўсё ён пераняў кампазіцыйную структуру такіх твораў. Тым не менш, змест “Песні пра зубра” з’яўляецца цалкам арыгінальным: распавядае пра літоўскіх князёў (асабліва пра Вітаўта), мясцовыя лясы, паляванне на зуброў, а таксама пра знешнасць і паводзіны гэтай жывёлы. У адрозненне ад італьянскіх аўтараў, польскі паэт цалкам адмовіўся ад уключэння антычных і міфалагічных матываў.
Зубр на графіцы з працы Rerum moscoviticarum commentarii Зігмунда фон Герберштэйна (выданне 1556 г.)
Паэма завяршаецца заклікам да хрысціянскіх уладароў да супраціўлення туркам, што адносіць твор Гусоўскага да кола старапольскіх аўтараў, якія выказваюцца пра турэцкае нашэсце.
Паштоўка з арыгінальнай маркай, прысвечанай 485-годдзю паэмы
На польскую мову паэму пераклаў у 1913 г. Ян Каспровіч. Твор быў таксама перакладзены і выдадзены ў Беларусі.
Крыніца: wb24.org, tezeusz.pl
Fot. Wikimedia Commons
