99 гадоў таму, у кастрычніку 1924 года, Польшча зрабіла важны крок у абароне сваёй тэрыторыі, размясціўшы першыя тры брыгады Корпуса аховы памежжа на ўсходняй мяжы. Гэтае рашэнне было рэакцыяй на ўзмацненне актаў дыверсіі і спробаў пранікнення агентаў і тэрарыстаў савецкімі службамі на тэрыторыю Польшчы.
1924 год прынёс шмат праблем для польскіх памежных фармiраванняў. Цягам гэтых дванаццаці месяцаў у раёне польска-савецкай мяжы было зафіксавана больш за 200 буйных нападаў і актаў дыверсіі. Ацэньваецца, што ў гэтых дзеяннях удзельнічалі каля 1000 бандытаў, і сама меней 54 чалавекі загінулі. Гэтыя дзеянні, за якія афіцыйна савецкі ўрад не браў на сябе адказнасці, былі накіраваныя на падрыў аўтарытэту польскай адміністрацыі і паліцыі. Яны таксама былі накіраваныя на падтрымку камуністычнай прапаганды, якая ставіла пад сумнеў устойлівасць польска-савецкай мяжы, усталяванай Рыжскай дамовай.
Наступствы нападу на Стаўбцы (фота: wikipedia.org)
Адным з самых трагічных інцыдэнтаў гэтага года была ноч з 3 на 4 жніўня. Узброеная банда, якая налічвала 100 чалавек на чале з афіцэрам Чырвонай Арміі перасякла мяжу, нападаючы на горад Стаўбцы ў Навагрудскім ваяводстве. Атака завяршылася трагедыяй: савецкія войскі захапілі горад, разрабавалі магазіны і дамы жыхароў, а таксама знішчылі паліцэйскі ўчастак і чыгуначную станцыю.
Уланы з 20-га эскадрона КАП (фота: wikipedia.org)
У адказ на гэтыя пагрозы пачалося размяшчэнне першых падраздзяленняў на ўсходняй мяжы. Нягледзячы на гэтыя выклікі, КАП выконваў сваю функцыю з рашучасцю. За першы год свайго існавання ён затрымаў больш за 5 тыс. чалавек, якія спрабавалі нелегальна перасекчы польскую мяжу, адбіў 89 нападаў і адрэагаваў на 51 іншую патэнцыйную пагрозу. Сутыкненні былі непазбежныя, што прывяло да вялікай колькасці ахвяр, у тым ліку 70 сярод працiўнiкаў.
Казармы батальёна КАП Сянкевічы (фота: wikipedia.org)
Першым камандуючым Корпусам памежнай аховы быў генерал-лейтэнант Генрык Адравонж-Мінкевіч, які пазней быў забіты ў Катыні. Калі 17 верасня 1939 года магутнае савецкае войска колькасцю 750 тыс. салдат наступала на ўсходнія ваяводствы Польшчы, войскі КАП, нягледзячы на значную перавагу суперніка, адважна супрацьстаялі агрэсару. У выніку гэтага супраціву адбыліся разлютаваныя баі, уключаючы бітвы пад Шацкам і Вытычным.
На падст. wikipedia.org, kresy24.pl
Галоўнае фота: strazgraniczna.pl
