283 гады таму, 4 кастрычніка 1741 года, у Галаскова, на тэрыторыі сучаснай Украіны, нарадзіўся Францішак Карпіньскі – адзін з найважнейшых і самых вядомых паэтаў польскай эпохi Асветніцтва. Апошнія гады свайго жыцця ён правёў у маёнтку Хараўшчына каля Ваўкавыска, дзе напісаў свае мемуары. Сярод яго твораў – ідылія “Лаўра і Філон”, вядомыя і папулярныя польскія калядкі “Бог нараджаецца” і “Браты, толькі зірніце…”, а таксама малітоўная песня “Калі зара ўстае”.
Францішак Карпіньскі нарадзіўся ў сям’і збяднелага шляхціца, кіраўніка ў маёнтку Патоцкіх, Анджэя Карпіньскага і Разаліі са Шпендоўскіх або Шляхтаў. У 1750 годзе ён пачаў навучанне ў езуіцкім калегіуме ў Станіслававе, а затым працягнуў вучобу ў Львоўскім універсітэце, дзе атрымаў ступень доктара філасофіі. Хоць львоўскі арцыбіскуп угаворваў яго ўступіць у духоўны сан, Карпіньскі абраў іншы шлях, працягнуўшы навучанне ў Вене і працуючы настаўнікам у магнацкіх дварах. Яго прафесійнае жыццё было поўнае перамен – ён арандаваў маёнткі на Пакуцці і на Пружаншчыне, працаваў гувернёрам, а таксама займаў пасаду сакратара князя Чартарыйскага ў Варшаве.
Партрэт Францішка Карпінскага (аўтар: Ф. Смуглевіч)
Нягледзячы на поспехі і вялікую папулярнасць у сталіцы, Карпіньскі, расчараваны канфліктамі і крывадушнасцю прыдворнага жыцця, вярнуўся на Крэсы, дзе працягнуў сваю літаратурную дзейнасць. У 1792 годзе ён выдаў свае знакамітыя «Песні пабожныя» («Калі зара ўстае», «Усе нашы дзённыя справы», «Бог нараджаецца» і іншыя), якія ўпершыню прагучалі ў старой фары ў Беластоку, а былі выдадзены ў кляштары базыльян у Супраслі ў 1792 годзе.
Старадрук «Песняў пабожных» Францішка Карпіньскага 1792 г. (фота: wrotapodlasia.pl)
Апошнія гады жыцця ён правёў у маёнтку Хараўшчына каля Ваўкавыска, дзе напісаў свае мемуары. Ён памёр у 1825 годзе, і яго магіла знаходзіцца на могілках пры касцёле ў Лыскаве (у ваколіцах Пружан). Помнік на ягонай магіле ў форме сялянскай хаты сімвалічна перадае пакору і сціпласць паэта. На шыльдачцы напісана: «Вось мой бедны дом», ніжэй – «Францішак Карпіньскі * 1741–1825 * Паэт».
Магіла Францішка Карпіньскага ў Лыскаве каля Пружан (фота: wikipedia.org)
