193 гады таму, 15 красавіка 1831 года, падчас лістападаўскага паўстання, адбыўся адзін з самых крывавых эпізодаў у гісторыі Ашмяншчыны. Рускія войскі пад камандаваннем палкоўніка Вяршыліна, у жорсткім адказе на паўстанне мясцовых палякаў, спалілі горад і здзейснілі разню прыкладна 500 жыхароў, у тым ліку жанчын і дзяцей, якія шукалі сховішча ў мясцовым дамініканскім касцёле.
Гэта падзея адбылася падчас сутыкнення маленькага паўстанцкага атрада пад камандаваннем Стальніцкага са значна больш магутнай, якая налічвала 1500 чалавек, расійскай карнай экспедыцыяй з Вільні. Ашмянскія паўстанцы, якія складалі тылавую ахову вялікага атрада пад камандаваннем графа Пшэздзецкага, былі хутка разбіты. Рускія, не задаволіўшыся перамогай над узброеным супрацівам польскага насельніцтва, прыступілі да разні жыхароў, большасць з якіх загінула ў дамініканскiм касцёле.
Герб Ашмянаў, нададзены каралём Станіславам Аўгустам Панятоўскім у 1792 г.
У касцёле святога Міхаіла Арханёла, да пачатку Другой сусветнай вайны, знаходзілася мемарыяльная дошка, прысвечаная тым трагічным падзеям. Акрамя таго, у бакавым нефе касцёла быў умураваны артылерыйскі снарад, якім злачынцы выбілі дзверы храма.
Рашэнне аб знішчэнні мясцовых палякаў было зацверджана царом Мікалаем I. Каб сцерці памяць аб дамініканскiм касцёле, некалькі дзесяцігоддзяў пасля крывавых падзей, расійскія ўлады знеслі святыню і на яе месцы пабудавалі праваслаўную царкву, традыцыйна распальваючы паміж мясцовымі жыхарамі варожасць. Сёння пасля таго злачынства не засталося ніякіх слядоў. Беларускія ўлады любой цаной спрабуюць замаўчаць, заглушыць і схаваць гэтую ганебную гісторыю, каб будучыя маладыя пакаленні не мелі магчымасці даведацца пра яе.
Крыніца: wb24.org/telegram/pawet.net
