31 lipca 1802 roku w Niedźwiadce (obecnie Białoruś) urodził się Ignacy Domeyko – inżynier górnictwa, matematyk, etnograf, długoletni rektor Uniwersytetu w Santiago, znany jako „apostoł nauki w Chile”.
Był odkrywcą złóż i twórcą podstaw naukowych eksploatacji chilijskich zasobów naturalnych. Eksplorował Andy, badał wulkany, trzęsienia ziemi, meteoryty oraz napisał monografię „Araukania i jej mieszkańcy”. Domeyko był członkiem chilijskiej Rady Oświecenia Publicznego i twórcą projektu reformy tamtejszego systemu edukacji. Spędził w Chile czterdzieści sześć lat swojego życia.
Od końca 1837 roku pracował jako nauczyciel chemii i mineralogii, fizyki i geologii oraz górnictwa w szkole górniczej w La Serena, w regionie Coquimbo. W 1844 roku opracował i opublikował dwa podręczniki mineralogii. W 1846 roku opublikował pierwszą mapę geologiczną Chile.
Jeden z jego podręczników, „Elementos de mineralojia”, przez prawie pół wieku był podstawowym źródłem wiedzy o bogactwach mineralnych Ameryki Południowej.
Ignacy Domeyko objął katedrę mineralogii na Uniwersytecie w Santiago w 1846 roku, a rok później został wybrany rektorem tej uczelni, pełniąc tę funkcję przez 16 lat.
Domeyko z powodzeniem zdobywał stypendia dla najzdolniejszych uczniów, umożliwiając im naukę w szkole górniczej w Paryżu. Organizował również wycieczki geologiczne, podczas których tworzył mapy geologiczne. Służył jako biegły w sprawach prawnych i zajmował się hydrogeologią, badając źródła mineralne w kraju. Po upadku meteorytu na pustyni Atacama zbierał jego próbki. Budował stacje meteorologiczne i badał związek między zjawiskami hydrometeorologicznymi a trzęsieniami ziemi. Odkrył złoża srebra w Arqueros, złota w Cauquenes, miedzi w Cordillera de La Campania oraz pokłady węgla w okolicach Valdivii. Angażował się także w eksploatację złóż saletry na pustyni Atacama.
Domeyko zdobył światową sławę dzięki swoim pracom z zakresu mineralogii i geologii, szczególnie za dzieło „Mineralogia. Comprenda principalmente las especies minerales de Chile, Bolivia, Peru y Provincias Argentinas”.
Swoje materiały naukowe, publikacje i bogatą kolekcję mineralogiczną przekazał m.in. Uniwersytetowi w Santiago (łącznie ponad 4000 okazów), Akademii Umiejętności w Krakowie oraz Szkole Głównej w Warszawie.
Z inicjatywy Domeyki w La Serena powstało Muzeum Etnograficzne poświęcone kulturze indiańskich szczepów zamieszkujących terytorium Chile. W 1903 roku rząd chilijski wydał jego prace naukowe w pięciu tomach, a w 1978 roku przetłumaczono na język hiszpański jego pamiętniki („Mis viajes”).
Jego imieniem nazwano m.in. pasmo górskie, szczyt, i miejscowość (odp. Cordillera de Domeyko, Cerro de Domeyko, Pueblo Domeyko). Nazwisko Domeyki upamiętniono także w nazwach paleontologicznych, botanicznych i zoologicznych, znajdziemy tu np. amonita Ammonites domeykanus, łodzika Nautilus domeykus, ramienionogi Terebratula ignaciana i Terebratula domeykana, pterozaura Domeykodactylus, Domeykos – jurajską rybę kostnoszkieletową z rzędu Pachycormiformes, Domeykosaurus – nieformalną nazwę nieoznaczonych rodzajów dinozaurów z epoki późnej kredy (Tytanozaury), pająka Lycinus domeyko, kaktus Maihueniopsis domeykoensis, minerał domeykit – arsenek miedzi Cu3As, owada – Andrello domeykoi.
Co ciekawe: Ignacy Domeyko to pierwowzór Żegoty z III części Dziadów Mickiewicza, Domeyko/Doweyko z Pana Tadeusza (postać inspirowana Ignacym Domeyką), cioteczny brat ukochanej Adama Mickiewicza Maryli Wereszczakówny.
Na podst. wikipedia.org, polskaswiatu.pl
