W dwudziestoleciu międzywojennym Polska była jednym z najmniej zmotoryzowanych krajów Europy. Dane z rocznika statystycznego z 1939 roku wskazują, że zarejestrowanych było zaledwie 41 948 samochodów, co stanowi mniej niż 10 aut na 10 tysięcy mieszkańców. Tymczasem we Francji i Anglii liczba ta przekraczała 500 pojazdów na 10 tysięcy osób, a w Niemczech – 251. Tak niska liczba samochodów w Polsce była wynikiem wielu barier, takich jak niskie zarobki większości społeczeństwa, wysokie cła na samochody, fatalny stan dróg oraz zaporowe ceny paliwa, które w latach 30. osiągały równowartość współczesnych 16 zł za litr.
Atlas dróg samochodowych w Polsce, 1939 r.
Pomimo tych przeszkód, pierwsze stacje paliw pojawiły się w Polsce w 1924 roku w Warszawie. Przed tym czasem benzynę kupowało się głównie w aptekach i składach chemicznych. Rozwój sieci stacji paliw był jednak powolny, szczególnie na słabo zaludnionych Kresach Wschodnich, gdzie jeszcze w latach 30. rzadka sieć stacji paliw utrudniała normalne korzystanie z samochodów. Typowa przedwojenna stacja paliw składała się zwykle z jednego dystrybutora z podziemnym zbiornikiem paliwa.
Stacje benzynowe sieci Karpaty w 1933 r. w Grodnie
W Grodnie i okolicach, jak na warunki kresowe, sytuacja była stosunkowo dobra. Do 1936 roku, w powiecie grodzieńskim zarejestrowanych było około 200 pojazdów motorowych, które w przypadku wybuchu wojny miały zostać skonfiskowane na rzecz polskiej armii. W tamtym czasie w Grodnie funkcjonowały stacje paliw należące do różnych prywatnych firm. „Karpaty”, „MobilOil” oraz „Standard Nobel” były głównymi dostawcami paliwa. Firma „Karpaty” miała w Grodnie trzy stacje benzynowe: na placu Batorego, przy ulicy Mostowej i na skrzyżowaniu współczesnych ulic Sowieckich Pograniczników i Gornowych.
Stacja paliw na placu Batorego, prawdopodobnie należąca do firmy “Nobel”
Stacja paliw “Karpaty”. W tle Fara Witoldowa
Dodatkowo, firma „Połom” związana z zakładami samochodowymi „Batory”, znajdowała się na placu Batorego (obecnie plac Sowiecki). Posiadała biuro przy ulicy Dominikańskiej 22 i oferowała oprócz benzyny również żarówki, radia i inne urządzenia elektryczne. Warto również wspomnieć o stacji benzynowej firmy „Nobel”, która znajdowała się prawdopodobnie na placu Sowieckim i miała także stacje w Nowogródku, Porzeczu i Wołkowysku.
Władysław Boradyn specjalnie dla Wb24.org
