Chłodnik litewski został uznany za najlepszą zimną zupę na świecie. Ten tytuł został przyznany przez “Taste Atlas”, interaktywny przewodnik po tradycyjnej kuchni, który promuje lokalne specjały i odkrywa przed smakoszami nowe kulinarne perełki.
Chłodnik litewski zwyciężył w konkursie, pokonując siedemnaście innych zimnych zup z różnych zakątków globu. “Zwykle przygotowywany jest latem i podawany schłodzony, najlepiej z ziemniakami. Może być przekąską lub traktowany jest jako lekkie danie główne” – napisano w uzasadnieniu na stronie “Taste Atlas”.
Historia i tradycja
Chłodnik, zupa, która zyskała popularność na Wschodzie, ma długą historię sięgającą czasów dynastii Jagiellońskiej, kiedy to kuchnia staropolska zaczęła przenikać na Litwę, a litewska do Korony. Dziś, na terenach Sejneńszczyzny i innych regionów, gdzie zamieszkuje mniejszość litewska, chłodnik jest uznawany za potrawę o litewskim rodowodzie. Jednakże, warto podkreślić, że zupa jest również ważnym elementem dziedzictwa kulinarnego Białorusinów, którzy również odwołują się do dziedzictwa kulinarnego dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Jak wspominał Kolberg, opisując Litwę (…) oprócz pokarmów używanych ogólnie przez wszystkie europejskie ludy, są jeszcze i właściwe tej tylko stronie przyrządy kuchenne, mające swą wziętość nie tylko pod włościańską, ale i pod szlachecką strzechą. Potrawy te są następne: 1. chłodnik, robiący się zwykle z drobno pokrajanych buraków (…) i kawałków wrzuconego do zupy lodu. (Dzieła wszystkie, Litwa, Oskar Kolberg, 1960 r., s. 40-41).
O chłodniku pisze Wincentyna Zawadzka w Kucharce litewskiej, której pierwsze wydanie ukazało się już w XIX wieku. Autorka opisuje różnego rodzaju chłodniki, w tym także przyrządzany po litewsku, z boćwinki lub buraczków (Kucharka Litewska, s. 33-34).
Biesiada w Soplicowie (kadr z ekranizacji Pana Tadeusza w reżyserii Andrzeja Wajdy)
Tadeusz Soplica, jego stryj Sędzia Soplica oraz bernardyński kwestarz ksiądz Robak konsumują zupę, której jaskrawo różowa barwa nie pozostawia wątpliwości, że to chłodnik litewski zabielany (kadr z ekranizacji Pana Tadeusza w reżyserii Andrzeja Wajdy)
Przepis na tę wyjątkową zupę znajdziemy również w wielu innych książkach kucharskich – np. w Poradniku Gospodyni Wiejskiej z 1954 roku oraz w książce pt. Sekret kucharski, czyli co jadano w Soplicowie H. Szymanderskiej, która opisuje chłodnik litewski jako potrawę spożywaną już za czasów Adama Mickiewicza. Pierwsze wzmianki o tej zupie możemy odnaleźć właśnie w Panu Tadeuszu A. Mickiewicza, gdzie kilkakrotnie zupa ta gościła na biesiadnym stole: Podano w kolei wódkę, zaczem wszyscy siedli i chołodziec litewski milczkiem żwawo jedli. (Księga III, wers 706-707).
Chłodnik (fot. wikipedia.org)
Składniki i sposób podania
Tradycyjnie, chłodnik litewski przygotowywany jest z drobno pokrojonych buraków, często z dodatkiem boćwinki lub innych świeżych, sezonowych warzyw, podawany schłodzony, idealnie komponujący się z gorącymi letnimi dniami. Jest to danie uniwersalne, mogące służyć zarówno jako przekąska, jak i lekkie danie główne, często podawane z gotowanymi ziemniakami.
Festiwal Różowej Zupy
W uznaniu tradycji i popularności chłodnika, Wilno corocznie organizuje Festiwal Różowej Zupy, gdzie miłośnicy mogą spróbować różnych wariacji tej zimnej zupy. W tym roku festiwal odbędzie się 1 czerwca, stanowiąc świetną okazję do świętowania naszego wspólnego kulinarnego dziedzictwa.
Wb24.org na podst. polskieradio.pl, gov.pl
Zdjęcie główne: istock
