W tych dniach, 160 lat temu, na Polesiu oddział powstańczy dowodzony przez Romualda Traugutta stoczył ostatnie bitwy przeciwko wojskom rosyjskim.
W pobliżu wsi Woronie, która leży niedaleko Stolina, powstańcy pokonali żołnierzy rosyjskich, ale na przeprawie przez wieś Horyń w kierunku Pińska czekały na nich dobrze uzbrojone grupy moskali, które podążały za oddziałem. Była to druga kolumna wysłana przeciw Trauguttowi, dowodzona przez majora Semiganowskiego. Tym razem nieprzyjaciel zjawił się nagle naprowadzony przez chłopów od lasu. W wyniku potyczki oddział powstańców został zmuszony wycofać się do wsi Kołodne, obecnie w rejonie stolińskim. Tutaj doszło do ostatniej walki powstańców styczniowych na Polesiu.
Romuald Traugutt (fot. wikimedia commons)
Mogiła powstańców we wsi Kołodne (fot. polesie.org)
Pułkownika Traugutta, zupełnie wyczerpanego głodem i marszami, wzięli towarzysze pod ręce i wyprowadzili z placu boju. Siedmiu powstańców w tym boju zginęło, między nimi Domanowski. Chociaż oddział rozerwał się, jednak tegoż wieczora nieopodal stanęli wszyscy. Nie mogąc przeprawić się przez Styr z całym oddziałem, Traugutt rozdzielił go na dziesiątki, zalecając przebijanie się na Pińszczyznę, sam zaś, zupełnie osłabiony, z 20-tu towarzyszami ruszył w inną stronę, aż chorobą złożony, opuścił wybranych swoich. Część rozbitków przerżnęła się do Kongresówki, 27 ludzi zaś połączyło się w Puszczy Świsłockiej z Duchyńskim.
fot. polesie.org
fot. polona.pl
Po przegranej bitwie, w lipcu 1863 roku, Romuald Traugutt przebywał w majątku Elizy Orzeszkowej pod Kobryniem. Zawdzięczając jej, przyszły dyktator powstania przedostał się do Warszawy, gdzie nawiązał kontakt z Rządem Narodowym. Pomoc udzielona Trauguttowi kosztowała rodzinę Orzeszków utratę majątku i, w przypadku jej męża Piotra Orzeszki, zsyłkę. To właśnie na tym tragicznym doświadczeniu wybitna polska pisarka oparła w dużej mierze swoje dzieła “Nad Niemnem” i “Gloria victis”.
Mogiła nad Niemnem i “Gloria victis” – Wb24.org – Wirtualna Białoruś
Oprac. na podst. S. Zieliński, Bitwy i potyczki 1863 – 1864, Rapperswil 1913, s. 318, “Szlakiem Romualda Traugutta po Polesiu” pod red. Anny Paniszewej
Zdjęcie główne: antykwariat-zakladka.pl/canva
