Grodzieński historyk Mieczysław Supron dokładnie zlokalizował miejsce, gdzie mieszkał znany polski malarz Napoleon Orda, gdy przebywał w Grodnie – był to dom Rómmla przy ulicy Monasterskiej. Obecnie jest to niezabudowany dziedziniec obok domu przy ulicy Dawida Grodzieńskiego 2.
Zlokalizowanie tego miejsca stało się możliwe dzięki odnalezieniu pamiętników generała Juliusza Rómmla, do których dotarł białoruski historyk Sergiusz Tokć.
“Nasz dwór był parterowy, dość duży, ze szklanym gankiem, przez który wchodziło się do ciemnej sali-biblioteki. W tym domu w latach 60. XIX wieku słynny malarz Napoleon Orda wynajmował swój pokój” – pisał we wspomnieniach Juliusz Rómmel. Ten dom można zobaczyć na jednym z rysunków Napoleona Ordy (zaznaczony na czerwono).
Według Suprona, w przyszłości można by przebudować jeden z domów i otworzyć tam muzeum polskiego malarza.
Napoleon Orda – znany polski malarz, kompozytor i pianista, który pochodził z Polesia. Pozostawił po sobie bogate dziedzictwo w postaci 1150 rysunków i akwareli, które przedstawiają piękne krajobrazy oraz perły architektury na Białorusi, Litwie, w Polsce i Ukrainie. Jednakże, bez wątpienia, jego ulubionym miejscem było Grodno, ponieważ nie ma innego takiego miasta czy miejscowości, której artysta poświęcił tyle akwareli. Obecnie znanych jest około pięćdziesięciu akwareli z widokami grodu nad Niemnem, a ich liczba wciąż wzrasta. Wynika to z faktu, że wiele dzieł Napoleona Ordy nie jest podpisanych i tylko dzięki pracy historyków oraz krajoznawców można je zidentyfikować. Wśród tych „zidentyfikowanych” znajdują się obrazy z nieznanych widoków Grodna!
Kościół farny i kolegium jezuickie (autor: Napoleon Orda)
Nowy Zamek, w którym odbył się ostatni Sejm (autor: Napoleon Orda)
Dawny kościół i klasztor bazylianów (autor: Napoleon Orda)
Niewiele jednak wiemy o czasie, który artysta spędził w Grodnie. Niektórzy badacze sądzą, że mieszkał tam w latach 1863-64. Jednakże znany jest fakt, że Orda przebywał w grodzieńskim więzieniu od maja 1866 do kwietnia 1867 roku. Ten okres jest związany z jego aresztowaniem przez carskie władze pod zarzutem udziału w powstaniu styczniowym. O tym okresie świadczą dwie jego akwarele, na których przedstawiony jest dziedziniec grodzieńskiego więzienia, ale prawdopodobnie większość obrazów Grodna stworzył już pod koniec lat 60. i na początku lat 70. XIX wieku.
Widoki z grodzieńskiego więzienia (autor: Napoleon Orda)
Przeczytaj także:
216 lat temu urodził się Napoleon Orda – Kresowiak, który ocalił polskie zabytki od zapomnienia
“300 obrazów Napoleona Ordy” – wystawa o spuściźnie historycznej dawnych Kresów Wschodnich
Źródło: wb24.org/supron-licvin.livejournal.com
