160 lat temu, w nocy z 10 na 11 kwietnia 1864 roku, władze carskie aresztowały wybitnego polskiego dowódcę pochodzącego z terenów dzisiejszej Białorusi – Romualda Traugutta. Początkowo dowodził oddziałem na Polesiu, ale latem przeniósł się do Warszawy, gdzie objął urząd dyktatora Powstania Styczniowego. Został stracony na stokach warszawskiej Cytadeli w sierpniu 1864 roku.
Godzinę po północy 11 kwietnia 1864 roku do budynku przy ulicy Smolnej w Warszawie zadzwoniła policja carska. Przyszli aresztować Michała Czarneckiego, który wynajmował tam skromny pokój. Pod tym nazwiskiem zakonspirowany był dyktator Powstania Styczniowego, przywódca tajnego Rządu Narodowego, Romuald Traugutt. Wraz z ujęciem tego zdolnego przywódcy nastąpił schyłek Powstania. Skończyłoby się ono prawdopodobnie wcześniej, gdyby Traugutt nie przejął dowodzenia jesienią poprzedniego roku. Zmiany organizacyjne, zwłaszcza w grupowaniu oddziałów partyzanckich, pomogły przetrwać zimę i kontynuować walkę.
Wejście do celi Traugutta w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej (fot. wikipedia.org)
Centrum dowodzenia znajdowało się jednak nie w lesie, ale tuż pod okiem zaborców, w Warszawie. Tutaj Rząd Narodowy podejmował najważniejsze decyzje i przekazywał swe postanowienia własną powstańczą pocztą do konspiracyjnych komórek w innych miastach polskich. Utworzono całe podziemne państwo, które stało się później wzorem dla znacznie potężniejszej instytucji w czasie II wojny światowej. Mimo środków ostrożności, policja carska zdołała wpaść na trop konspiratorów. Groźbami i obietnicami wydobyto z nich zeznania obciążające współpracowników. Chociaż Rosjanie nie stosowali przy przesłuchaniu tak drastycznych środków, jak w XX wieku NKWD czy Gestapo, niektórzy spiskowcy bardzo obszernie odpowiadali na pytania. Romualda Traugutta wydał urzędnik wydziału skarbowego Rządu Narodowego, Artur Goldman.
Za Wiarę i Ojczyznę 1863 rozstrzelani i powieszeni – ilustracja Awita Szuberta. W środku Romuald Traugutt (źródło: CBN Polonia)
Upamiętnienie w miejscu stracenia Traugutta i jego towarzyszy w Warszawie (fot. wikipedia/Adrian Grycuk)
Traugutta i innych członków Rządu skazano na śmierć przez powieszenie na stokach Cytadeli Warszawskiej 5 sierpnia 1864 roku.
Przeczytaj także:
197 lat temu urodził się Romuald Traugutt – ostatni dyktator Powstania Styczniowego
160 lat temu Romuald Traugutt stoczył swoje ostatnie boje na Polesiu
Źródło: wb24.org/muzhp.pl
Zdjęcie główne: powstanie1863-64.pl
